พุทธจิตวิทยาการเสริมสร้างพลังใจเพื่อการเห็นคุณค่าแท้ในชีวิตของวัยรุ่น

Name: พรทิพย์ เกศตระกูล

keyword: การเสริมสร้างพลังใจ

; พุทธจิตวิทยา

; คุณค่าแท้ในชีวิต

; วัยรุ่น

Abstract: ดุษฎีนิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาองค์ประกอบของพลังใจ การเห็นคุณค่าแท้ในชีวิต และการเสริมสร้างพลังใจเพื่อการเห็นคุณค่าแท้ในชีวิตของวัยรุ่น 2) เพื่อพัฒนารูปแบบพุทธจิตวิทยาการเสริมสร้างพลังใจเพื่อการเห็นคุณค่าแท้ในชีวิตของวัยรุ่น 3) เพื่อนำเสนอรูปแบบพุทธจิตวิทยาการเสริมสร้างพลังใจเพื่อการเห็นคุณค่าแท้ในชีวิตของวัยรุ่น ใช้วิธีวิจัยผสานวิธีขั้นสูงแบบประเมินหลายขั้นตอน (Mixed Methods - The Multistage Evaluation Design) แบ่งเป็น 5 ระยะ โดยระยะที่ 1 เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยการศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้อง ระยะที่ 2 เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยการสัมภาษณ์เชิงลึก เก็บข้อมูลจากผู้ให้ข้อมูลสำคัญจำนวน 17 รูปหรือคน ระยะที่ 3 เป็นการวิจัยเชิงปริมาณโดยการเก็บข้อมูลแบบสอบถามจากกลุ่มตัวอย่างจำนวน 454 คน ระยะที่ 4 เป็นการวิจัยเชิงปริมาณโดยการทดลองใช้โปรแกรมกิจกรรมพุทธจิตวิทยาการเสริมสร้างพลังใจในการเห็นคุณค่าแท้ในชีวิตของวัยรุ่นกับกลุ่มทดลองจำนวน 42 คน และระยะที่ 5 เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยการสัมมนาผู้เชี่ยวชาญจำนวน 9 รูปหรือคน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยได้แก่ แบบสัมภาษณ์เชิงลึก แบบสอบถามพลังใจและการเห็นคุณค่าแท้ในชีวิต แบบวัดพลังใจและการเห็นคุณค่าแท้ในชีวิต โปรแกรมกิจกรรมพลังใจและการเห็นคุณค่าแท้ในชีวิต และแบบคำถามประชุมสัมมนาอิงผู้เชี่ยวชาญ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยเทคนิคสามเส้า (Triangulation) และ QDAT Knowledge (6’C : Quality Data Analysis Technic) วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติบรรยาย การวิเคราะห์สหสัมพันธ์ และสถิติ t-test ด้วยโปรแกรมสำเร็จรูป และการตรวจสอบความตรงของโมเดลความสัมพันธ์เชิงสาเหตุ โดยใช้โปรแกรมลิสเรล (Lisrel) ผลการวิจัยพบว่า 1. คุณลักษณะของวัยรุ่นที่เห็นคุณค่าแท้ในชีวิตมี 4 ประการ ได้แก่ 1) มีความเห็นที่ถูกต้อง คือสัมมาทิฏฐิ 2) ใช้ชีวิตอย่างถูกต้องดีงาม คือการดำเนินชีวิตด้วยศีล สมาธิ ปัญญา 3) มีความสุขในแบบของตน คือมีความพึงพอใจในตนเอง 4) ทำประโยชน์เพื่อตนและผู้อื่น คือการมีจิตอาสาหรือจิตสาธารณะ วิธีการเสริมสร้างพลังใจเพื่อการเห็นคุณค่าแท้ในชีวิตของวัยรุ่นตามแนวพุทธจิตวิทยาได้แก่ 1) การได้ทำในสิ่งที่ชอบ เป็นการสร้างฉันทะ วิริยะให้เกิดขึ้น 2) การฝึกสมาธิ เพื่อสร้างสติ และ 3) การครองสติให้มั่นคง 2. รูปแบบที่พัฒนาขึ้นเป็นโมเดลความสัมพันธ์เชิงสาเหตุพุทธจิตวิทยาการเสริมสร้างพลังใจในการเห็นคุณค่าแท้ในชีวิตของวัยรุ่นมีองค์ประกอบที่เป็นปัจจัยสำคัญ และมีความสัมพันธ์เชิงสาเหตุและผลที่จะนําไปสู่การเห็นคุณค่าแท้ในชีวิตของวัยรุ่นตามแนวพุทธจิตวิทยา ประกอบด้วย 1) คุณลักษณะของวัยรุ่นที่มีพลังใจ 2) ปัจจัยเกื้อกูลด้วยปัญญา และ 3) ปัจจัยภายนอกที่ส่งเสริมการเห็นคุณค่าแท้ในชีวิต โมเดลความสัมพันธ์เชิงสาเหตุการเสริมสร้างพลังใจในการเห็นคุณค่าแท้ในชีวิตของวัยรุ่นตามแนวพุทธจิตวิทยามีความสอดคล้องกลมกลืนกับข้อมูลเชิงประจักษ์ (Chi-square = 66.65, df = 52, p = .083, GFI = .983, AGFI =.955, RMR =.013) อธิบายความแปรปรวนของการเห็นคุณค่าแท้ในชีวิตของวัยรุ่นได้ร้อยละ 77.50 และปัจจัยเกื้อกูลด้วยปัญญา ได้ร้อยละ 75.7 แสดงว่า คุณลักษณะของวัยรุ่นที่มีพลังใจและปัจจัยเกื้อกูลด้วยปัญญา สามารถส่งเสริมให้เกิดการเห็นคุณค่าแท้ในชีวิตของวัยรุ่นได้ ผลการทดลองใช้โปรแกรมพุทธจิตวิทยาการเสริมสร้างพลังใจเพื่อการเห็นคุณค่าแท้ในชีวิตของวัยรุ่น พบว่ามีความเหมาะสมและมีประสิทธิภาพ 3. ผลการนำเสนอรูปแบบพุทธจิตวิทยาการเสริมสร้างพลังใจในการเห็นคุณค่าแท้ในชีวิตของวัยรุ่นพบว่า มีความถูกต้องในเชิงทฤษฎี มีความเป็นไปได้และมีความเหมาะสมในเชิงปฏิบัติ การจัดโปรแกรมให้วัยรุ่นได้เรียนรู้จากการมีประสบการณ์ตรงผ่านกิจกรรมที่ชอบ และการสะท้อนคิด สามารถช่วยให้วัยรุ่นเห็นคุณค่าแท้ในชีวิต เข้าใจความหมายของชีวิต และมีความพึงพอใจในตนเอง

Abstract: The objectives of this study consisted of 1) to study the components of mind power, authentic life value recognition and mind empowerment for authentic life value of adolescent. 2) to develop a model of mind empowerment for authentic life value of adolescent based on Buddhist psychology. 3) to present a model of mind empowerment in authentic life value of adolescent based on Buddhist psychology. The study was a mixed methods - the multistage evaluation design in nature, divided into 5 phases: Phase 1 used qualitative research methods collecting data from related document. Phase 2 used qualitative research methods employing in-depth interview to collect data from 17 key informants. Phase 3 employed a quantitative research collecting data from 454 samples. Phase 4 employed a quantitative research collecting data from 42-experimental group. Phase 5 used qualitative research methods conducting connoisseurship from 9 key informants. Qualitative data were analyzed by a Triangulation technic and QDAT knowledge, and quantitative data were analyzed by descriptive statics, correlation and t-test and the validity of the developed model was examined by LISREL program. The research results were as follows: 1. Regarding the characteristics of adolescents who recognize authentic life value, it was found that there were 4 characteristics of adolescents who recognize authentic life value including 1) having the right view; 2) living a good life as living with precepts, concentration, and wisdom; 3) being happy in one's own way as being self-satisfied; and 4) having a volunteer spirit or a public spirit. Guidelines for mind empowerment to recognize authentic life value based on Buddhist psychology consisted of 1) being able to do what they like in bringing about willpower and perseverance; 2) meditation practice; and 3) mindfulness training. 2. The developed model of mind empowerment in authentic life value of adolescent based on Buddhist psychology revealed that the components of important factors and a causal relationship resulted in the recognition of authentic life value consisted of 1) the attributes of teenagers with mind power; 2) intellectual factors; and 3) external factors promoting an authentic life value recognition. A causal relationship model of mind empowerment in authentic life value of adolescent based on Buddhist psychology was consistent with empirical data with Chi-square = 66.65, df = 52, p = .083, GFI = .983, AGFI = .955, RMR = .013, showing the variance in adolescents’ authentic life value recognition by 77.50 percent and intellectual support factors by 75.7 percent. It indicated that the characteristics of adolescents with mind empowerment and intellectual support factors could have fostered the authentic life value of adolescent. Result of Mind empowerment for authentic life value of adolescent based on Buddhist psychology Testing Program was appropriate and effective. 3. The results of model assessment revealed that it was theoretically correct, feasible and appropriate in practice. The programs were arranged for adolescents to learn from having direct experiences through activities they like, and their reflection could help adolescents see the authentic value in life in order to understand the meaning of life and self-satisfaction.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: กมลาศ ภูวชนาธิพงศ์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: สิริวัฒน์ ศรีเครือดง

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2565

Modified: 2568-09-21

Issued: 2568-09-21

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: สาขาวิชาพุทธจิตวิทยา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	พรทิพย์ เกศตระกูล.pdf	8.34 MB	4	2025-09-30 11:09:18

ใช้เวลา

0.047241 วินาที