รายงานการวิจัยและนวัตกรรมฉบับสมบูรณ์โครงการวิจัยย่อยที่ 3 การขับเคลื่อนนวัตกรรมการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์โดยชุมชนและหน่วยงานท้องถิ่นเพื่อรองรับสังคมผู้สูงอายุ

การขับเคลื่อนนวัตกรรมการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์โดยชุมชนและหน่วยงานท้องถิ่นเพื่อรองรับสังคมผู้สูงอายุ

The driving force creative tourism innovation by community and local agencies to support the aging society

Name: สมลักษณ์ บุญณรงค์

Organization : คณะเทคโนโลยีและการจัดการอุตสาหกรรม. ภาควิชาการออกแบบและบริหารงานก่อสร้าง

Email : somluk.b@itm.kmutnb.ac.th

Name: มณีรัตน์ สุขเกษม

Organization : คณะบริหารธุรกิจและอุตสาหกรรมบริการ.ภาควิชาบริหารธุรกิจท่องเที่ยวและโรงแรม

Email : maneerat.s@bas.kmutnb.ac.th

Name: การุณย์ อินทวาส

Organization : คณะเทคโนโลยีและการจัดการอุตสาหกรรม.ภาควิชาการออกแบบและบริหารงานก่อสร้าง

Email : karoon.i@itm.kmutnb.ac.th

ThaSH: การท่องเที่ยวโดยชุมชน -- ไทย -- ปราจีนบุรี

Classification :.LCCS: G155.T5

ThaSH: การท่องเที่ยวโดยชุมชน -- นวัตกรรมทางเทคโนโลยี

ThaSH: การจัดการธุรกิจชุมชน -- ไทย -- ปราจีนบุรี

ThaSH: วิสาหกิจชุมชน -- ไทย -- ปราจีนบุรี

ThaSH: เทคโนโลยีกับผู้สูงอายุ

ThaSH: ผู้สูงอายุ -- การจ้างงาน

ThaSH: โปรแกรมประยุกต์บนอุปกรณ์เคลื่อนที่

ThaSH: การออกแบบเพื่อคนทั้งมวล

Abstract: งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อขับเคลื่อนนวัตกรรมการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์โดยชุมชนและหน่วยงานส่วนท้องถิ่นเพื่อรองรับสังคมผู้สูงอายุ โดยมุ่งเน้นการสร้างฐานข้อมูลทรัพยากรการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ การศึกษาพฤติกรรมและความต้องการของนักท่องเที่ยวสูงวัย และการออกแบบโปรแกรมการท่องเที่ยวที่มีความเหมาะสมกับบริบทของพื้นที่ศึกษาในตำบลเนินหอม จังหวัดปราจีนบุรี ซึ่งเป็นชุมชนที่มีศักยภาพทั้งด้านวัฒนธรรม ภูมิปัญญาท้องถิ่น และภูมิทัศน์ธรรมชาติ แต่ประสบปัญหาการขาดรายได้ของกลุ่มผู้สูงอายุ และขาดระบบการจัดการแหล่งท่องเที่ยวที่ชัดเจน วิธีดำเนินการวิจัยใช้รูปแบบการวิจัยแบบผสมผสาน (Mixed Method) ผนวกกับกระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research: PAR) โดยมีการดำเนินงานตั้งแต่การศึกษาข้อมูลทุติยภูมิ การระดมความคิดเห็นในชุมชน การสำรวจภาคสนาม ร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เพื่อลงพื้นที่บันทึกตำแหน่งและข้อมูลกายภาพของแหล่งท่องเที่ยวในอำเภอเมืองปราจีนบุรี จำนวนทั้งสิ้น 199 ตำแหน่ง และนำมาประเมินศักยภาพตามเกณฑ์ 6A ได้แก่ Attraction, Accessibility, Amenities, Accommodation, Activities และ Ancillary services ต่อจากนั้นคณะวิจัยได้ดำเนินการจัดทำเส้นทางการท่องเที่ยวแบบ One Day Trip จำนวน 2 เส้นทาง ได้แก่ เส้นทาง "อิ่มบุญ เพลินตา วิถีชุมชนเนินหอม" และเส้นทาง "เรียนรู้วิถี สุขดี ที่เนินหอม" โดยมีการจัดโปรแกรมกิจกรรมที่สอดคล้องกับความสนใจของนักท่องเที่ยวสูงวัย เช่น การทำลูกประคบสมุนไพร การเพาะเห็ด การตีมีด การทำอาหารท้องถิ่น การทำอังกะลุง และการชมธรรมชาติ ผ่านการจัดเวทีประชุมกลุ่มย่อย การจำลองเส้นทางและการปรับแต่งให้เหมาะสมกับความพร้อมของชุมชน ในด้านการออกแบบกายภาพ คณะวิจัยได้นำเทคโนโลยีภาพถ่ายทางอากาศด้วย UAV (โดรน) และเทคนิคการจำลองภาพ 3 มิติ (Photogrammetry) มาสนับสนุนการวางผังแหล่งท่องเที่ยว พร้อมออกแบบสิ่งอำนวยความสะดวกที่เหมาะสมกับผู้สูงอายุ เช่น ทางลาด ราวจับ ห้องน้าสาธารณะ และพื้นที่พักผ่อน รวมถึงพัฒนาศูนย์กลาง “ศูนย์สามวัย” เพื่อเป็นจุดเชื่อมโยงบริการนักท่องเที่ยว หลังจากการออกแบบเส้นทางและโปรแกรมกิจกรรมแล้ว คณะวิจัยได้ดำเนินการทดสอบเส้นทางจริงกับกลุ่มตัวอย่างนักท่องเที่ยวสูงวัยในวันที่ 27 ธันวาคม 2567 เพื่อประเมินประสบการณ์การท่องเที่ยว รับฟังข้อเสนอแนะ และนำผลลัพธ์มาปรับปรุงการจัดการท่องเที่ยวของชุมชนก่อนเปิดให้บริการอย่างเป็นทางการ ผลการดำเนินงานสะท้อนให้เห็นถึงความพร้อมของชุมชนในการบริหารจัดการแหล่งท่องเที่ยว และศักยภาพในการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ที่สอดคล้องกับบริบทของสังคมสูงวัย ข้อเสนอแนะที่สำคัญ ได้แก่ การผลักดันการพัฒนาสิ่งอำนวยความสะดวกให้เป็นมิตรกับผู้สูงวัย การจัดตั้งศูนย์บริการนักท่องเที่ยว การสร้างเครือข่ายระหว่างหน่วยงานท้องถิ่น และการต่อยอดการวิจัยในพื้นที่อื่น ๆ ที่มีลักษณะคล้ายคลึงกัน เพื่อขยายผลสู่การพัฒนาการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนในระดับประเทศ

Abstract: This research aimed to drive creative tourism innovations led by local communities and local administrative organizations to support an aging society. It focused on developing a creative tourism resource database, studying the behaviors and needs of senior tourists, and designing suitable tourism programs in Nern Hom Subdistrict, Prachinburi Province—an area with high cultural, ecological, and local knowledge potential but facing socio-economic challenges among its elderly population. The research adopted a mixed-methods design combined with Participatory Action Research (PAR). It involved collecting secondary data, conducting community engagement, and performing physical surveys in collaboration with 14 local governments. A total of 199 tourism points were mapped and assessed using the 6A criteria: Attraction, Accessibility, Amenities, Accommodation, Activities, and Ancillary services. Community participation and cultural values were also integrated into the assessment framework. Two One-Day Trip routes were developed: “Blessed Journey in Nern Hom” and “Healthy Living with Local Wisdom,” featuring hands-on activities such as herbal compress workshops, mushroom cultivation, knife forging, local cooking, and cultural performances. These routes were designed through stakeholder focus groups and GIS-based route simulations using Network Analysis for optimal accessibility. The research also included physical design of selected tourism sites using UAV aerial photography and 3D photogrammetry to support planning and development. Key improvements included elder-friendly amenities such as ramps, handrails, public toilets, rest areas, and a central community hub, “Three Generations Center,” acting as a tourist service point. A trial run of the tourism routes was conducted on December 27, 2024, with senior tourists to evaluate experiences and gather feedback. The findings confirmed the community’s readiness to manage creative tourism and demonstrated their potential to deliver meaningful experiences aligned with senior travelers’ needs. Key recommendations include enhancing infrastructure to be age-inclusive, establishing tourist information centers, promoting inter-locality networks, and expanding the model to similar communities. These efforts contribute to a sustainable tourism model aligned with Thailand’s aging demographic and rural revitalization goals.

มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ. สำนักหอสมุดกลาง

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: library@kmutnb.ac.th

Name: งานวิจัยนี้ได้รับทุนอุดหนุนการวิจัยและนวัตกรรมจากสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ประจำปีงบประมาณ 2567.

Role: ผู้ให้ทุน

Created: 2568

Modified: 2568-09-15

Issued: 2568-09-15

งานวิจัย/Research report

application/pdf

tha

©copyrights มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	B17715155.pdf	32.95 MB	8	2025-10-03 22:44:36

ใช้เวลา

0.050158 วินาที