ศึกษาพละ 5 ในคัมภีร์มิลินทปัญหา

Name: พระชัยวร ขนฺติโก (สำรวมจิตต์)

keyword: พละ 5

; คัมภีร์มิลินทปัญหา

; พละ 5 ในคัมภีร์มิลินทปัญหา

Abstract: งานวิจัยเรื่อง “ศึกษาพละ 5 ในคัมภีร์มิลินทปัญหา” นี้ มีวัตถุประสงค์การวิจัย 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาความเป็นมาและความสำคัญของคัมภีร์มิลินทปัญหา 2) เพื่อศึกษาพละ 5 ในพระพุทธศาสนา 3) เพื่อวิเคราะห์พละ 5 ในคัมภีร์พระพุทธศาสนา งานวิจัยเรื่องนี้เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร (Documentary Research) โดยศึกษาวิเคราะห์จากคัมภีร์มิลินทปัญหา คัมภีร์พระไตรปิฎก ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย และเอกสารทุติยภูมิ ได้แก่ คัมภีร์อรรถกถา ตำราและงานวิจัยต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง ผลการวิจัย พบว่า 1) มิลินทปัญหา เป็นคัมภีร์สำคัญของพระพุทธศาสนา ที่แต่งขึ้นโดยอิงเรื่องราวในประวัติศาสตร์ นำเสนอผ่านการถามตอบปัญหาระหว่างนักปราชญ์ 2 ท่าน เกี่ยวกับเรื่องพระธรรมวินัย โดยย่อพระไตรปิฎกลงไว้ด้วยวิธีเสวนา แบ่งออกเป็น 6 ส่วน คือ (1) บุพพโยค ประวัติของพระนาคเสนและพระเจ้ามิลินท์ (2) มิลินทปัญหา ปัญหาเงื่อนเดียว (3) เมณฑกปัญหา ปัญหาสองเงื่อน (4) อนุมานปัญหา เรื่องที่รู้โดยอนุมาน (5) ลักขณปัญหา ลักษณะแห่งธรรมต่าง ๆ และ(6) อุปมากถาปัญหา เรื่องที่จะพึงทราบด้วยอุปมา ในประเทศพม่าจัดคัมภีร์นี้เป็นคัมภีร์ชั้นพระไตรปิฎก หมวดขุททกนิกาย ส่วนประเทศไทยจัดเป็นคัมภีร์ชั้นปกรณ์วิเสส มีการศึกษากันมาแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยา แต่ไม่เป็นที่แพร่หลาย กระทั่งสมัยรัชกาลที่ 3 มีการแปลจากภาษาบาลีเป็นภาษาไทย ครบทั้งคัมภีร์ และมีการแปลต่อมาอีกหลายสำนวน จึงเป็นที่นิยมศึกษาในสถาบันอุดมศึกษา และถ่ายทอดแก่เยาวชนในรูปแบบหนังสือและภาพยนตร์การ์ตูน ในปัจจุบัน 2) พละ มีรากศัพท์มาจาก พลฺ ธาตุ ในภาษาบาลี หมายถึง ความแข็งแรง, พลัง, อำนาจ, กำลัง พละ 5 ปรากฏในพระไตรปิฎก ภาษาไทยฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย จำนวน 213 ครั้ง พละ 5 เป็นหลักธรรมที่เป็นกำลังสำคัญในการบรรลุถึงพระนิพพาน ในการเจริญพละ 5 นั้น สัทธาพละทำให้มีศรัทธาในปัญญาตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า วิริยพละทำให้ปรารภความเพียรเพื่อละอกุศลธรรม และให้กุศลธรรมเกิดขึ้น มีความบากบั่นมั่งคง สติพละทำให้มีสติประกอบด้วยปัญญาเป็นเครื่องพิจารณารักษาตน สมาธิพละทำให้สงัดออกจากกามและอกุศลธรรมแล้วบรรลุญาณ ปัญญาพละทำให้มีปัญญาพิจารณาเห็นความเกิดดับ ชําแรกกิเลส ทำให้ถึงความพ้นทุกข์ ในพระไตรปิฎก อรรถกถา และมิลินทปัญหา มีการนำเสนอเป็นชุด เหมือนกัน โดยแสดงเพียงชื่อหัวข้อหลักธรรมทั้ง 5 3) พละ 5 ในคัมภีร์มิลินทปัญหา ที่แสดงไว้เป็นข้อๆ โดยเอกเทศ แต่เรียงไปตามลำดับองค์ธรรมในพละ 5 นั้น ปรากฏในตอนต้นของคัมภีร์มิลินทปัญหา ในส่วนที่เรียกว่า มิลินทปัญหากัณฑ์ ลำดับที่ 10 ถึง ลำดับที่ 15 แสดงถึง ลักษณะของสัทธา ลักษณะของวิริยะ ลักษณะของสติ ลักษณะของสมาธิ และลักษณะของปัญญา ไปตามลำดับ แสดงลักษณะรายละเอียดและยกอุปมาเปรียบเทียบอันเป็นอัตลักษณ์ของคัมภีร์มิลินทปัญหา มีเนื้อความสัมพันธ์สอดคล้องกับพระไตรปิฎกและอรรถกถา หัวใจสำคัญคือ ทำให้เข้าใจธรรมะได้ง่าย เป็นอุปกรณ์ในการศึกษาและปฏิบัติธรรม สามารถประยุกต์ใช้เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิต ตั้งแต่เบื้องต้นไปสู่พระนิพพานอันเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนา

Abstract: According to the research title was “To Study the Five Strengths” had 3 research objectives were 1) to analyze the Five Strengths in Buddhism Script, this research was the Documentary Research, it was studied from Milindapanha Sript, Tipitaka the issue of Mahachulalongkornrajavidyalaya University, and the secondary document such as the Attaratha, textbooks, and researches related. The Findings found 1) Milindapanha is Buddhism script, it was arranged about the history was presented between the questioning and answering between two philosophers, it was about the descriptive Vinaya, and shorten Tipitaka, it was classified into six parts were (1) Buppayoka: Nagasena and King Menander’s biography (2) Milindapanha, the single problem (3) Menadhaka: the secondary problem (4) Inference problem: the inference topics (5) Characteristics problem: the characters of Dhamma, and (6) Figure of speech: assuming topics, in this case, in Myanmar had categorized this script in Tipitaka, the issue of Thuttakanigaya, but in Thailand had categorized in the Pakornvisesana, it was Ayutthaya period, but it was not popular, till the period of King Rama III, it was translated from Pali into Thai language in full version, and many translated texts which those were famous in the educational institutions to the new generation in the pattern of books, and comic movies at the present days. 2) The Strength has the root word from Pala in Pali language, it means strength, powerful, influence, in this case, the Five Strengths were appeared in Tipitaka for 213 times in the issue of Mahachulalongkornrajavidyalaya University. The Five Strengths were the main Dhamma to attend to Nirvarana which in this strengths were the Faithful – it happens more faithfully, it’s the most important to attend the Nirvarana, be patient – it’s to reduce the bad point of views, and happened the good views indeed, be conscious can be happened the wisdom to own self, the concentration reduced the desire then attend to the Yana, the wisdom helped to consider about the reborn, and get rid of Kilesa, and overcame from Dukka. In Tipitaka, Attaratha, and Milindapanha, they were presented in the same series through showed only the Five Strengths. 3) The Five Strengths in Milindapanha was showed in separation of each, they were ordered according to the Five Strengths which it was appeared the early of Milindapanha Script from number tenth to fifteenth mean the characteristics of faithful, conscious, concentration, wisdom, and showed about the inference, comparative of each characteristics of this script which it had the contents were related with the descriptive in Attaratha, and Tipitaka, they are the core to be easy to reach through Dhamma, and easily to practice the Dhamma, and can be applied for developing the quality of life at from the basically led to attend to the Nirvarana, it is the highest perception in Buddhism.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระศรีสมโพธิ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: สามารถ สุขุประการ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2565

Modified: 2568-09-08

Issued: 2568-09-08

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	124-พระชัยวร ขนฺติโก (สำรวมจิตต์).pdf	608.33 KB

ใช้เวลา

0.036449 วินาที