การศึกษาเชิงวิเคราะห์มหาปรินิพพานสูตร : ศึกษาเฉพาะกรณีการรักษาหลักพระธรรมวินัย

Name: พระศรีวิสุทธิโกศล (กิตติวัฒน์ พลวัน)

keyword: มหาปรินิพพานสูตร

; ศึกษาเฉพาะ

; พระธรรมวินัย

Abstract: วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเหตุการณ์สำคัญ หลักธรรมเพื่อการรักษาพระธรรมวินัยคือพระพุทธศาสนา และหลักการปกครองสงฆ์ตามทัศนะของพระพุทธองค์ที่ปรากฏในมหาปรินิพพานสูตร ผลการวิจัยพบว่า มหาปรินิพพานสูตรเป็นพระสูตรที่บันทึกเหตุการณ์สำคัญในช่วงวาระสุดท้ายแห่งพระชนม์ชีพของพระพุทธเจ้า พระพุทธองค์ทรงวางแผนงาน หลักการ และ วิธีการรักษาพระธรรมวินัยไว้ในพระสูตรนี้ พระสังคีติกาจารย์ได้สังคายนาร้อกรองจดจำนำสืบกันมา และได้จารจารึกเป็นอักษรจัดพิมพ์เป็นพระไตรปิฎกรักษาสืบมาจนถึงปัจจุบัน จึงนับเป็น พระสูตรที่สำคัญต่อพระพุทธศาสนา ทั้งในด้านประวัติศาสตร์ และหลักพุทธธรรม โดยพระสาวกในอดีตอันมีพระมหากัสสปะเป็นประธาน ได้น้อมนำเอาพระพุทธดำรัสที่ตรัสสั่งกับพระอานนท์ไว้ว่า “ธรรมและวินัยใดที่ตถาคตแสดงแล้ว บัญญัติแล้วแก่เธอทั้งหลาย ธรรมและวินัยนั้นจักเป็นศาสดาของเธอทั้งหลาย โดยกาลล่วงไปแห่งเรา” มาเป็นแผนการสำคัญในการดำเนินงานรักษาพระธรรมวินัยสืบต่อจากพระพุทธองค์ ทำให้พระพุทธศาสนามีความมั่นคงมาจนถึงทุกวันนี้ จากการศึกษาครั้งนี้ ผู้วิจัยได้ค้นพบหลักการรักษาพระธรรมวินัย คือ พระพุทธศาสนาของพระมหาเถระในอดีต โดยสรุป ดังนี้ 1. ด้านสถานที่ ได้ทราบรายละเอียดเกี่ยวกับสถานที่และเส้นทางเสด็จจาริกแสดงธรรมโปรดพุทธบริษัทในระยะเวลาช่วงสุดท้ายแห่งพระชนม์ชีพของพระพุทธองค์ เช่นสถานที่ทรงปลงอายุสังขาร ณ ปาวาลเจดีย์ ตลอดถึงสถานที่ปรินิพพานคือสาลวโนทยาน นครกุสินาราและสถานที่ปรินิพพาน ซึ่งพระพุทธองค์ตรัสว่า เป็นสังเวชนียสถาน เมื่อพระองค์ล่วงลับไป ผู้ไปนมัสการบูชาด้วยจิตที่เลื่อมใส เมื่อตายไปจะได้ไปเกิดในสุคติโลกสวรรค์ 2. ด้านบุคคล ได้ทราบถึงบทบาทของบุคคลที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธองค์ในช่วงสุดท้าย เช่น พระอานนท์ พระสารีบุตร พระมหากัสสปะ พระอุบาลี พระอนุรุทธะ พระสุภัททะพระเจ้าอชาตศัตรู และเจ้าลิจฉวี แห่งแคว้นวัชชี แต่ละท่านล้วนมีบทบาทต่อการรักษาพระพุทธศาสนาทั้งสิ้น 3. ด้านเหตุการณ์สำคัญ ได้ทราบเหตุการณ์ตลอดระยะเส้นทางพุทธดำเนิน เช่น ทรงพระประชวร ทรงปลงพระชนมายุสังขาร และทรงฉันสูกรมัททวะอาหารมื้อสุดท้าย ทำให้ผู้ศึกษาเกิดศรัทธาต่อพระพุทธองค์ยิ่งขึ้น 4. ด้านหลักพุทธธรรม ได้ทราบหลักธรรมสำคัญสำหรับการรักษาพระธรรมวินัยเช่น ไตรสิกขา อปริหานิยธรรม มหาปเทส และอัปปมาทธรรม ซึ่งหากพุทธบริษัทปฏิบัติตาม จะสามารถธำรงพระธรรมวินัยไว้ได้สืบไป 5. ด้านหลักการปกครองสงฆ์ ได้ทราบว่า เมื่อพระพุทธองค์ล่วงลับไป พระองค์มิได้ทรงมอบหมายให้ผู้ใดผู้หนึ่งเป็นศาสดาแทนพระองค์ ไม่ทรงมอบให้ผู้ใดผู้หนึ่งปกครองสงฆ์ทรงให้สงฆ์ปกครองดูแลกันเอง และตัดสินเรื่องสำคัญด้วยสังฆมติ

Abstract: The purpose of this thesis is to study the important events, the doctrinal principles for maintaining the Dhamma-Vinaya and the principle of Sa≡gha Administration according to the Buddha’s views appearing in Mahāparinibbāna Sutta. From the research it is found that the Mahāparinibbāna Sutta is the discourse recording the mportant events in the last period of the Buddha’s life. The Buddha sets the plans, the principles and the method of maintaining the Dhamma-Vinaya in this discourse. The Sa≡gītikārakas, the group of monks who assembled, revised the scriptures composed and passed on through recital from generation to generation. Afterwards, the scriptures were recorded into a written form and published as Tripitaka appearing up to the present day. This Sutta is considered one of the important discourses in Buddhism both in history and in religion. The Buddha’s disciples in the past headed by Venerable Mahāgassapa, brought the Buddha’s words addressed to Venerable Ānanda in Pali which can be translated into English as follows : “The Dhamma and the Vinaya taught and established by Me will be your master after my passing away”. Venerable Mahāgassapa’s words are the important plans for maintaining Dhamma-Vinaya obtained from the Buddha, which is the cause of the stability of Buddhism until the present day. From this research it is found that the principle for maintaining the Dhamma-Vinaya by Venerable Mahātheras in the past, can be concluded as follows: 1. Regarding the important places, the researcher has found the following places : the place where the Buddha assigned his date of passing away at Pāvālacetiya,and the place of his complete passing away at Sālavanodayāna in Kusinārā City. 2. Regarding the important persons, the researcher has found the following persons : Venerable Ānanda, Venerable Sāriputta, Venerable Mahākassapa, Venerable Upāli, Venerable Anuruddha, Venerable Subhadda, King Ajātasattu, and the Licchavī Princes of Vajjī state. 3. Regarding the important events, the researcher has found the following important events : the events of the Buddha’s sickness, the assignment of His passing away, and His passing away. 4. Regarding the Buddha’s Dhamma, the researcher has found the principles of Dhamma : Tisikkhā, Apahāriyadhamma, Mahāpadesa, and Appamādadhamma. 5. Regarding the Sa≡gha Administration, the researcher has found that the Buddha did not allow anyone to govern the Sa≡gha, but did allow only the Sa≡gha to govern among themselves.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระมหาเทียบ สิริญาโณ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: สนิท ศรีสำแดง

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: รังษี สุทนต์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2546

Modified: 2568-08-28

Issued: 2568-08-28

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	พระศรีวิสุทธิโกศล (กิตติวัฒน์ พลวัน).pdf	2.46 MB

ใช้เวลา

0.021412 วินาที