การพัฒนาสูตรตำรับน้ำยาบ้วนปากสมุนไพรจากน้ำมันหอมระเหย กานพลูและมะแขว่นต่อการยับยั้งเชื้อสเตร็ปโตคอคคัส มิวแทนส์

Development of herbal mouthwash containing Syzygium Aromaticum L and Zanthoxylum Limonella alston essential oils against Streptococcus Mutans

Name: วาทินี สุริยพันธุ์

Address: 333 หมู่ที่ 1 ตำบลท่าสุด อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย 57100

Organization : มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง

Email : library@mfu.ac.th

ThaSH: กานพลู -- 317005

Classification :.DDC: e-thesis

ThaSH: สเตรปโตค็อกคัสมิวแทนส์ -- 317006

ThaSH: น้ำยาบ้วนปาก -- 317007

ThaSH: น้ำมันหอมระเหย -- 317008

Abstract: การศึกษาวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาตำรับน้ำยาบ้วนปากจากสมุนไพรโดยใช้น้ำมันหอมระเหยที่สกัดจากพืชสองชนิด ได้แก่ กานพลูและมะแขว่น เพื่อศึกษาการเสริมฤทธิ์ของน้ำมันหอมระเหยกานพลูที่มีต่อประสิทธิภาพของน้ำมันหอมระเหยมะแขว่นในการยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อสเตร็ปโตคอคคัส มิวแทนส์ จากผลการศึกษาพบว่า น้ำมันหอมระเหยมะแขว่น ให้ผลผลิตเฉลี่ยร้อยละ 13.68 ± 1.61 ส่วนน้ำมันหอมระเหยกานพลู ให้ผลผลิตเฉลี่ยร้อยละ 16.80 ± 0.27 โดยองค์ประกอบทางเคมีหลักที่พบในน้ำมันหอมระเหยจากมะแขว่น ประกอบด้วย ดีลิโมนีนในปริมาณร้อยละ 100, ซิสซาบินีนร้อยละ 81.97, ไตรคารีนร้อยละ 27.22, ทูเจนร้อยละ 19.94 และเทอร์พิเนนโฟร์ออล ร้อยละ 19.44 ขณะที่น้ำมันหอมระเหยจากกานพลูมีองค์ประกอบสำคัญ ได้แก่ ยูจีนอลในปริมาณร้อยละ 100, ยูจีนอลอะซีเตตร้อยละ 58.25 และคาริโอฟิลลีนร้อยละ 65.90 สำหรับน้ำมันหอมระเหยผสมจากกานพลูและมะแขว่น มีองค์ประกอบหลักของสารสำคัญจากกานพลู คือ ยูจีนอล พบในปริมาณร้อยละ 100 และจากมะแขว่น คือ ดีลิโมนีน ซึ่งพบในปริมาณร้อยละ 90.88 ในการศึกษาประสิทธิภาพในการยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย สเตร็ปโตคอคคัส มิวแทนส์ พบว่าน้ำมันหอมระเหยจากกานพลูเพียงอย่างเดียวสามารถยับยั้งเชื้อได้ที่ความเข้มข้นต่ำสุดเท่ากับ 7.81 มก./มล. ส่วนน้ำมันหอมระเหยมะแขว่นมีค่าดังกล่าวที่ 125 มก./มล. และน้ำมันหอมระเหยผสมมีค่าความเข้มข้นต่ำสุดที่สามารถยับยั้งเชื้อ เท่ากับ 62.5 มก./มล. โดยค่าความเข้มข้นต่ำสุดที่สามารถฆ่าเชื้อ สเตร็ปโตคอคคัส มิวแทนส์ ของน้ำมันหอมระเหยจากกานพลู, น้ำมันหอมระเหยมะแขว่น และน้ำมันหอมระเหยผสมมีค่าเท่ากันกับค่าความเข้มข้นต่ำสุดที่สามารถยับยั้งเชื้อ สำหรับการประเมินประสิทธิภาพการฆ่าเชื้อแบคทีเรียของน้ำยาบ้วนปากสมุนไพรที่พัฒนาจากน้ำมันหอมระเหยผสมระหว่างกานพลูและมะแขว่น แสดงให้เห็นว่า สูตรตำรับที่หนึ่ง ซึ่งมีส่วนผสมของน้ำมันร้อยละ 6.25 โดยน้ำหนัก สามารถลดจำนวนเชื้อแบคทีเรียจากค่าเริ่มต้น 5.30 ล็อกของจำนวนโคโลนีต่อมิลลิลิตร (log CFU/ml) เหลือ 4.94 ล็อกของจำนวนโคโลนีต่อมิลลิลิตร คิดเป็นการลดลงของเชื้อร้อยละ 56.75 ภายใน 4 นาที ในขณะที่สูตรตำรับที่สอง ซึ่งมีปริมาณน้ำมันผสมร้อยละ 12.5 โดยน้ำหนัก สามารถลดจำนวนเชื้อแบคทีเรียลงเหลือ 4.52 ล็อกของจำนวนโคโลนีต่อมิลลิลิตร คิดเป็นการลดลงของเชื้อร้อยละ 83.50 แสดงให้เห็นว่าสูตรตำรับที่สอง ให้ผลในการลดจำนวนเชื้อได้ดีกว่าสูตรตำรับแรกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ดังนั้น น้ำยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของน้ำมันหอมระเหยกานพลูและมะแขว่น สามารถนำไปพัฒนาเพื่อเพิ่มประสิทธิผลของผลิตภัณฑ์ในเชิงพานิชย์ได้

Abstract: This study aimed to develop herbal mouthwash formulation using essential oils extracted from two medicinal plants, Syzygium aromaticum and Zanthoxylum limonella to investigate the synergistic effects of clove (Syzygium aromaticum) essential oils on enhancing the antibacterial activity of Makhwan (Zanthoxylum limonella) essential oil against Streptococcus mutans (S. mutans). The results showed that the average yield of Makhwan essential oil was 13.68 ± 1.61%, whereas clove essential oil exhibited 16.80 ± 0.27%. The main chemical components found in Makhwan essential oil included D-Limonene (100%), Cis-sabinene (81.97%), 3-Carene (27.22%), 4(10)-Thujene (19.94%), and Terpinen-4-ol (19.44%). Meanwhile, the major chemical constituents of clove essential oil were Eugenol (100%), Eugenol acetate (58.25%), and Caryophyllene (65.90%). For the mixed essential oil from clove and Makhwan, Eugenol (100%) and D-Limonene (90.88%) were identified as the predominant constituents. The evaluation of antibacterial activity against S. mutans revealed that clove essential oil alone exhibited the lowest minimum inhibitory concentration (MIC) at 7.81 mg/ml, while Makhwan essential oil showed an MIC of 125 mg/ml and the MIC of the mixed essential oil was 62.5 mg/ml. The minimum bactericidal concentrations (MBC) of clove, Makhwan, and the combined oil were found to be the same as their respective MIC values. In the assessment the bactericidal activity of herbal mouthwash formulations developed from a combination of clove and Makhwan essential oils, the first formula containing 6.25% (w/w) of the mixed essential oil was able to reduce the number of S. mutans from 5.30 to 4.94 log CFU/mL within 4 minutes, corresponding to a reduction of 56.75%. Meanwhile, the second formulation, which contained 12.5% (w/w) of the oil mixture reduced the bacterial counts to 4.52 log CFU/mL, representing a 83.50% reduction. It can be implied that, the second formula demonstrated significantly greater antibacterial efficacy than the first formula. Therefore, mouthwash containing clove and Makhwan essential oils could be developed to enhance efficacy of commercial products.

มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง. ศูนย์บรรณสารและสื่อการศึกษา

Address: เชียงราย

Email: library@mfu.ac.th

Name: ภาณุพงษ์ ใจวุฒิ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2568

Modified: 2568-08-21

Issued: 2568-08-21

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

CallNumber: e-thesis

tha

DegreeName: วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: วิทยาศาสตร์เครื่องสำอาง

Grantor: มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง

©copyrights มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	140084-Fulltext.pdf	5.25 MB	1	2025-10-17 14:29:52

ใช้เวลา

0.020502 วินาที