คุณภาพเชิงฟิสิกส์และความอุดมสมบูรณ์ของดินลูกรังที่ได้รับอิทธิพลจากป่าเต็งรังและการเพาะปลูกพืช

Physical quality and fertility of lateritic soils as influenced by dry dipterocarp forest and crop cultivation

Name: ธันยพร ปนะวงศ์

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ -- วิทยานิพนธ์. วท.ม. (ปฐพีวิทยา) 2563.

Classification :.LCCS: SD390.3.T35

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. -- สาขาปฐพีวิทยา -- วิทยานิพนธ์

ThaSH: ความสมบูรณ์ของดิน

ThaSH: ฟิสิกส์ของดิน

ThaSH: ดินลูกรัง

ThaSH: ป่าเต็งรัง

ThaSH: การปลูกพืช

Abstract: ดินลูกรังโดยทั่วไปมีความอุดมสมบูรณ์ต่ำและมีข้อจำกัดทางฟิสิกส์ที่ส่งผลเชิงลบต่อการเจริญเติบโตและการให้ผลผลิตพืช การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินคุณภาพดินเชิงฟิสิกส์และความอุดมสมบูรณ์ของดินลูกรังที่ได้รับอิทธิพลจากป่าเต็งรังและการเพาะปลูกพืช สุ่มเก็บตัวอย่างดินลูกรังจากป่าเต็งรัง (DDF) และพื้นที่ทำการเกษตร ในบริเวณมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสกลนคร ซึ่งมีการปลูกพืชหลายชนิดร่วมกับการเพิ่มเติมอินทรียวัตถุอย่างต่อเนื่องกว่า 6 ปี ได้แก่ อ้อย (C1) หญ้าอาหารสัตว์ (D1 และ D2) ยางพารา (E2-R) และข้าวโพดผสมพืชตระกูลถั่ว (E2-M) ทำการวิเคราะห์สมบัติพื้นฐานและประเมินคุณภาพดินเชิงฟิสิกส์ ได้แก่ เสถียรภาพเม็ดดิน ลักษณะความชื้นของดิน ดัชนีเอส ร่วมกับการประเมินความอุดมสมบูรณ์และสมรรถนะความอุดมสมบูรณ์ของดิน ผลการศึกษาพบว่าสภาพป่าเต็งรังและการเพาะปลูกพืชมีอิทธิพลต่อเสถียรภาพเม็ดดินอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยดินลูกรังภายใต้ DDF มีค่าสูงสุด (86%) ตามด้วย E2-R (75%) D1 (71%) E2-M (68%) D2 (66%) และ C1 (62%) ตามลำดับ ความผันแปรของเสถียรภาพเม็ดดินสามารถอธิบายได้ด้วยปริมาณคาร์โบไฮเดรตที่สกัดด้วยน้ำร้อนด้วยความแม่นยำสูงถึงร้อยละ 91 ความจุความชื้นที่เป็นประโยชน์ของดินลูกรังภายใต้สภาพป่าเต็งรังมีค่าสูงสุดเท่ากับ 0.238 และมีค่าใกล้เคียงกับการเพาะปลูกพืช อยู่ในพิสัย 0.173–0.223 สำหรับดัชนีเอสทั้งในป่าเต็งรังและการเพาะปลูกพืชจัดอยู่ในระดับดี (0.034–0.047) ไม่บ่งชี้ว่าขัดขวางการเจริญเติบโตของรากพืชยกเว้น D1 ทั้งนี้ผลเชิงบวกของสภาพป่าเต็งรังและการเพิ่มเติมอินทรียวัตถุในการเกษตรต่อคุณภาพดินเชิงฟิสิกส์สอดคล้องกับระดับความอุดมสมบูรณ์ซึ่งจัดอยู่ในระดับปานกลางถึงสูง ด้านสมรรถนะความอุดมสมบูรณ์ของดินพบว่าดินลูกรังในสภาพป่าเต็งรังมีข้อจำกัด ได้แก่ ความชื้น ปริมาณกรวด และความเป็นกรด แต่น้อยกว่าที่ใช้ทางการเกษตร และยังพบว่าดัชนีเอสมีความสัมพันธ์เชิงบวกกับปริมาณโพแทสเซียมที่เป็นประโยชน์ได้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (a= 0.05) แสดงให้เห็นว่าสภาพป่าเต็งรังควรใช้เป็นสภาพอ้างอิงในการศึกษาดัชนีคุณภาพดินเชิงฟิสิกส์ของดินลูกรังในระยะยาวและการใช้ประโยชน์ที่เหมาะสมร่วมกับการรักษาคุณภาพดิน และชี้ให้เห็นถึงศักยภาพการใช้วัสดุอินทรีย์ที่มีโพแทสเซียมสูงเพื่อลดข้อจำกัดที่เกี่ยวข้องกับสมรรถนะความอุดมสมบูรณ์ของดินควบคู่กับการส่งเสริมคุณภาพดินเชิงฟิสิกส์ Lateritic soils generally have low fertility and physical limitations, negatively affecting plant growth and yields. This study aims to assess the physical quality indices and fertility of lateritic soils under dry dipterocarp forest (DDF) and crop cultivation. The soil samples were collected from the DDF and agricultural fields at Kasetsart University, Chalermphrakiat Campus, Sakon Nakhon Province, where several crops are cultivated with intensive organic matter over six years. These include sugarcane (C1), forage crop (D1 and D2), rubber (E2-R), and mixed cropping (E2-M). The soil basic properties and physical quality such as soil aggregate stability, moisture characteristics, and S index were assessed along with evaluating fertility and fertility capability classification. The results showed that DDF and crop cultivation positively and significantly influenced soil aggregate stability. The highest value was found under DDF (86%), followed by E2-R (75%), D1 (71%), E2- M (68%), D2 (66%), and C1 (62%), respectively. The variation of soil aggregate stability could be explained by hot water-extracted carbohydrates with a high accuracy of 91%. The available water capacity under DDF washighest at 0.238 and similar to that under crop cultivation conditions, with a range of 0.173–0.223. The S index data under both conditions were categorized in a good level (0.034–0.047), indicating no constraints for plant root growth, except D1. This positive impact of DDF and intensive organic matter management in agriculture on the soil physical quality agreed with the fertility level, ranging from medium to high. For fertility capability classification, DDF also showed the major limitations such as moisture, gravel content, and acidity but lower than that of agriculture. Moreover, S index positively and significantly correlated (a= 0.05) with availablepotassium. It is suggested that DDF should be used as a reference condition for the long term studies on soil physical quality of lateritic soils are their appropriate uses cooperated with soil quality preserve. Also, there is a potential usage of potassium-enriched organic materials to reduce the limitations associated with fertility capability classification and promote soil physical quality simultaneously

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สำนักหอสมุด

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: tdckulib@ku.ac.th

Name: สุรเชษฎ์ อร่ามรักษ์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์หลัก

Name: ณัฐพล จิตมาตย์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ร่วม

Name: วรชาติ วิศวพิพัฒน์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ร่วม

Created: 2563

Modified: 2568-07-11

Issued: 2568-07-11

วิทยานิพนธ์/Thesis

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

URL: https://www.lib.ku.ac.th/KUthesis/2563/thanyaporn-pan-all.pdf

CallNumber: SD390.3.T35 .ธ15

tha

DegreeName: วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: ปฐพีวิทยา

Grantor: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	thanyaporn-pan-all.pdf	2.88 MB

ใช้เวลา

0.029581 วินาที