พฤติกรรมการนำองค์ความรู้การแพทย์แผนไทยและยาสมุนไพร มาให้บริการสุขภาพระดับปฐมภูมิ จังหวัดฉะเชิงเทรา

Utilizing the knowledge of Thai traditional and herbal medicines in primary health care service, Chachoengsao province

Name: กิตติธร ปานเทศ

ThaSH: การแพทย์แผนไทย

ThaSH: ยาสมุนไพร

ThaSH: บริการสุขภาพ

Abstract: การวิจัยนี้เป็นการสำรวจแบบภาคตัดขวาง ศึกษาพฤติกรรมการนำองค์ความรู้การแพทย์แผนไทยและยาสมุนไพรมาให้บริการสุขภาพของบุคลากรสาธารณสุขปฐมภูมิ จังหวัดฉะเชิงเทรา เพื่อใช้ในการประเมินผลจากนโยบายการส่งเสริมการแพทย์แผนไทยเข้าสู่ระบบบริการสุขภาพ ต่อพฤติกรรมการนำองค์ความรู้ฯมาใช้ด้วยหลักฐานเชิงประจักษ์ และหาข้อเสนอแนะในการปรับปรุงพฤติกรรมฯนี้ กลุ่มตัวอย่างได้แก่ บุคลากรสาธารณสุขปฐมภูมิ จำนวน 198 คน ใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือในการเก็บข้อมูล ได้รับแบบสอบถามคืน ร้อยละ96 จาก 11 อำเภอ หน่วยบริการ 118 แห่ง วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติไคสแควร์ และ Binary Logistic Regression หาค่า Odd ratio และ 95%CI ผลการศึกษาพบว่า ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมฯ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ 1) ปัจจัยการรับรู้ คือ การรับรู้ประโยชน์ของการแพทย์แผนไทย 2) ปัจจัยการยอมรับคือ การยอมรับแนวคิดของการแพทย์แผนไทย การยอมรับแนวทางการใช้ยาสมุนไพรทดแทนยาแผนปัจจุบัน 3) ปัจจัยส่วนบุคคล คือ อายุในช่วง 20-29 ปี ตำแหน่งงาน การเคยได้รับการฝึกอบรมมาก่อน การมีประสบการณ์ในการแพทย์แผนไทยด้วยตนเอง ผลจากนโยบายต่อบุคลากร พบว่า พฤติกรรมการนำองค์ความรู้ฯมาใช้ อยู่ระดับปานกลาง การรับรู้ประโยชน์ของการแพทย์แผนไทย อยู่ในระดับมาก แต่มี การยอมรับแนวทางการใช้ยาสมุนไพรฯทดแทน รวมถึง การรับรู้อุปสรรคอยู่ระดับปานกลาง ข้อเสนอแนะได้แก่ ควรจัดการฝึกอบรม ที่การกระจายในทุกตำแหน่งงานเพื่อให้เกิดทัศนคติที่ดีต่อองค์ความรู้ฯ ควรเลือกบุคลากรในช่วงอายุ 20- 29 ปีเป็นลาดับแรก โดยควรวางพื้นฐานวิธีคิดตามองค์ความรู้ฯ อย่างเป็นเหตุเป็นผล นำเสนอประโยชน์ในเชิงลึกมากขึ้น สร้างแนวทางการใช้ยาสมุนไพรทดแทน ฯ โดยแบ่งกลุ่มตามรสยา และสนับสนุนการสร้างประสบการณ์ด้วยตนเองในการใช้อาหารและสมุนไพรสดที่มีฤทธิ์ร้อน-เย็น ส่งเสริมการใช้ยาสมุนไพรที่มีคุณค่าในด้านความปลอดภัย เช่น ช่วยลดการใช้ยาปฏิชีวนะ และ ลดผลข้างเคียงจากยาแผนปัจจุบัน ซึ่งช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายในระยะยาว คือ ยาเหลืองปิดสมุทรและยาจันทลีลา

Abstract: This cross-sectional analytical survey aims to study the utilization of knowledge of Thai traditional and herbal medicines in primary health care services in Chachoengsao province. The purposes are to survey associating factors, measuring levels, testing relationships, and determining the impact of related factors on utilizing behavior of primary healthcare providers. Results of this study could be used as empirical evidence for evaluation policy result of promoting Thai traditional medicines in primary health care service, and recommendations for improving behavior in utilizing Thai and herbal medicines. Participants were 198 primary healthcare providers, and data collection was done through a questionnaire. A total of 96 % of the questionnaire was returned from all 11 districts in Chachoengsao province with 118 healthcare units. Statistical analysis included frequency, percentage,mean, standard deviation, Chi-square test, and binary logistic regression analysis. The odds ratio was used to find the strength of association with a 95% confidence interval. Factors which had association and influence on utilizing behavior, with a statistically significant difference were: 1) perception of benefits from Thai traditional medicine; 2) acceptance factor of traditional Thai and herbal medicine philosophy as an alternative to conventional medicine; 3) personal factors: 20-29 years of age, job position as healthcare providers, prior training in Thai traditional and herbal medicines, and direct personal experiences in Thai traditional medicines application. The result of the policy on primary health care providers indicated that the perception of the benefit of Thai traditional medicines was at a high level, but utilizing behavior, accepting herbal medicine, perception of obstacles, and having direct experiences in Thai traditional and herbal medicine were at a medium level. The recommendations to improve the behavior in utilizing Thai and herbal medicines are: to provide training for various positions among healthcare providers, especially those who are 20-29 years old, lay a foundation of thinking according to rational Thai traditional knowledge, blend with usefulness and philosophy, create guideline as an alternative, and encourage personal experience by consuming fresh food and herb, promoting herbal medicine for health safety on reducing side effects from pharmaceutical products and reducing expenses in a long term.

มหาวิทยาลัยมหิดล. หอสมุดและคลังความรู้มหาวิทยาลัยมหิดล

Address: นครปฐม

Email: liwww@mahidol.ac.th

Name: ฉัตรสุมน พฤฒิภิญโญ

Role: ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Name: นิทัศน์ ศิริโชติรัตน์

Role: ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Name: ณัฐนารี เอมยงค์

Role: ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Created: 2564

Modified: 2568-05-28

Issued: 2568-05-28

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาธารณสุขศาสตร์

Grantor: มหาวิทยาลัยมหิดล

©copyrights มหาวิทยาลัยมหิดล

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	5936960.pdf	3.27 MB

ใช้เวลา

-0.65233 วินาที