การจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นของกลุ่มผ้าหม้อห้อมย้อมสีธรรมชาติจังหวัดแพร่

Knowledge management for local wisdom of morhom natural dye groups in Phrae province

Name: ประพาฬภรณ์ ธีรมงคล

keyword: การบริหารองค์ความรู้

Classification :.DDC: 306

; ภูมิปัญญาชาวบ้าน

ThaSH: สีย้อมและการย้อมสี

ThaSH: สีในธรรมชาติ

Abstract: งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาองค์ความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นของกลุ่มผ้าหม้อห้อมย้อมสีธรรมชาติจังหวัดแพร่ 2) ศึกษาการผลิตผ้าหม้อห้อมของกลุ่มผ้าหม้อห้อมย้อมสีธรรมชาติจังหวัดแพร่ และ 3) จัดทำคู่มือการจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นของกลุ่มผ้าหม้อห้อมย้อมสีธรรมชาติจังหวัดแพร่ ผู้ศึกษาใช้การวิจัยแบบผสมผสาน (Mixed Method) ประกอบด้วยวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) และวิจัยเชิงทดลอง (Experimental Research) ประชากรที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ คือ ปราชญ์ชุมชน ผู้ประกอบการผ้าหม้อห้อม และนักวิชาการ ในพื้นที่จังหวัดแพร่ ด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกแบบมีโครงสร้าง (In-depth Interview with Structure) การสุ่มกลุ่มตัวอย่างเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) และแบบก้อนหิมะหรือลูกโซ่ (Snowball Sampling) และการสังเกตแบบมีส่วนร่วม (Participant Observation) เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วยแบบสัมภาษณ์เชิงลึก แบบสอบถามความพึงพอใจ และแบบประเมินความเหมาะสม สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ประกอบด้วย การวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ค่าความถี่ ค่าเฉลี่ย ค่าร้อยละ และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการวิจัยพบว่า กลุ่มผ้าหม้อห้อมย้อมสีธรรมชาติจังหวัดแพร่ แบ่งองค์ความรู้ได้ 3 ด้าน คือ 1) องค์ความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเกี่ยวกับห้อม 2) การจัดการความรู้เกี่ยวกับการผลิตเนื้อห้อมเปียกและการผลิตผ้าหม้อห้อม 3) กลุ่มผ้าหม้อห้อมย้อมสีธรรมชาติจังหวัดแพร่ การผลิตเนื้อห้อมเปียกสูตรมาตรฐาน มีอัตราส่วนใบห้อม 1 กิโลกรัม ต่อน้า 10 ลิตร แช่หมัก 48 ชั่วโมง และใช้อัตราส่วนปูนขาว 12 กรัม ต่อน้าหมักห้อม 1 ลิตร การทดสอบสิ่งทอตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน ผ้าหม้อห้อม ผลรวมเฉลี่ยอยู่ในระดับดี ความพึงพอใจของผู้ประกอบการผ้าหม้อห้อมย้อมสีธรรมชาติที่มีต่อการใช้งานเนื้อห้อมเปียกสูตรมาตรฐาน ผลรวมมีค่าเฉลี่ย (X̅) 4.37 คิดเป็นร้อยละ 87.40 ได้รับความพึงพอใจอยู่ในระดับมาก และประเมินความเหมาะสมของคู่มือ โดยผู้ทรงคุณวุฒิ จานวน 24 คน รายการประเมินคู่มือมี 3 ด้าน คือ 1) ด้านลักษณะรูปแบบเล่มคู่มือ 2) ด้านเนื้อหาภายในคู่มือ และ 3) ด้านการนำไปใช้ประโยชน์ สรุปผลการประเมินความเหมาะสม รวมทั้ง 3 ด้าน มีค่าเฉลี่ย (X̅) 4.60 คิดเป็นร้อยละ 92.03 ระดับความเหมาะสมมากที่สุด

Abstract: The objectives of this research were 1) to study the knowledge and local wisdom of the group of people who dye Morhom fabric from natural color in Phrae province, 2) study the Morhom fabric production of the group of people who dye Morhom fabric from natural color in Phrae province, and 3) prepare a manual on knowledge management and local wisdom of the group of people who dye Morhom fabric from natural color in Phrae province. This study used both quantitative method and experimental method. The samples were community sages; Morhom fabric entrepreneurs, and scholars in Phrae province. In-Dept Interview with structure, purposive sampling, snowball sampling, and participants’ observation were used for data collection. Research instruments were in-depth interview, satisfaction questionnaire, and suitability assessment form. Statistical devices used in data analysis including content analysis, frequency, mean, percentage, and standard deviation. The results found that the knowledge could be divided into 3 aspects which were 1) the knowledge and local wisdom about Hom, 2) the knowledge management about the production of wet Hom flesh and the Morhom fabric production, and 3) the group of people who handle Morhom fabric dye from natural color in Phrae province. The standard formula production of the wet Hom flesh was 1 kg of Hom leaves for 10 liters of water then soaked for 48 hours, and after that used 12 grams of lime for 1 liter of Hom leaves-soaked water. In terms of textile testing according to the community product standard of Morhom fabric, the average total was at a good level. In addition, the satisfaction of entrepreneurs on Morhom fabric from natural color dye on the standard formula of wet Hom flesh showed the mean (X̅) 4.37 or 87.40 percent. It was satisfied at the high level. The suitability of the manual was assessed by 24 experts and divided into 3 aspects; 1) the format of the manual, 2) content within the manual, and 3) the application. In conclusion, the results from evaluating suitability in the 3 aspects found the most appropriate level of mean (X̅) 4.60 or 92.03 percent.

มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร. สำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: arit@rmutp.ac.th

Name: ชญาภัทร์ กี่อาริโย

Role: ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Email : chayapat.s@rmutp.ac.th

Name: ธนภพ โสตรโยม

Role: ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Email : thanapop.s@rmutp.ac.th

Name: รัตนพล มงคลรัตนาสิทธิ์

Role: ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Email : rattanaphol.m@rmutp.ac.th

Created: 2566

Modified: 2025-05-17

Issued: 2568-05-09

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

วพ 306 ป325ก

tha

Spatial: ไทย

Spatial: แพร่

DegreeName: ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: คหกรรมศาสตร์

Grantor: มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร

©copyrights มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	HEC_67_21.pdf	47.38 MB	1	2025-09-07 13:42:29

ใช้เวลา

0.020791 วินาที