ภววิทยาการอยู่ร่วมของชีวิตหลากสายพันธุ์ริมน้ำโขง จังหวัดอุบลราชธานี

Living the river : multispecies along the Mekong Riverbank in Ubon Ratchathani, Thailand

Name: ชนาง อำภารักษ์

Othors: แม่น้ำโขง

Othors: อุบลราชธานี

Othors: การอนุรักษ์

Othors: ภววิทยาการเมือง

Othors: ระบบนิเวศ

Othors: หลากสายพันธุ์

Othors: โลกหลากหลาย

Othors: Mekong River

Othors: Ubon Ratchathani Province

Othors: Conservation

Othors: Political ontology

Abstract: ท่ามกลางเงื่อนไขของเขื่อนไฟฟ้าพลังน้ำในแม่น้ำโขงปัจจุบันก่อให้เกิดผลกระทบที่รุนแรงต่อแม่น้ำโขงมากขึ้นเรื่อย ๆ ทั้งต่อสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต วิทยานิพนธ์นี้ตั้งคำถามว่า ภววิทยา (ontology) ของการอยู่ร่วมกันของชุมชนและระบบนิเวศริมแม่น้ำโขงเป็นอย่างไรภายใต้อิทธิพลของภววิทยาการจัดการนิเวศแบบของรัฐ วิทยานิพนธ์มีวัตถุประสงค์ดังนี้ 1) ศึกษาว่าแม่น้ำโขงถูกจัดการโดยกลุ่มคนที่ถือครองความรู้ทางวิทยาศาสตร์และความรู้แบบที่รัฐใช้อย่างไร 2) ทำความเข้าใจภววิทยาหรือวิถีของการอยู่ในแม่น้ำโขงของชุมชนบ้านสำโรง และบ้านตามุย จังหวัดอุบลราชธานี 3) ทำความเข้าใจวิถีการอนุรักษ์ในแบบของชุมชน ผู้วิจัยใช้แนวคิดโลกหลากหลาย (Pluriverse) ผ่านแนวทางการศึกษาเชิงชาติพันธุ์วรรณนาหลากสายพันธุ์ (multispecies ethnography) แนวคิดดังกล่าวแสดงให้เห็นถึงการเมืองภววิทยา (Political Ontology) ที่ขับเคี่ยวกันระหว่างภววิทยาน้ำโขงของชาวบ้าน กับภววิทยาแบบรัฐต่างๆ และนักอนุรักษ์ ที่มีส่วนเข้ามาจัดการชีวิตริมน้ำโขง ผู้วิจัยศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลจาก 1. เอกสารและบทความวิชาการ 2. การสัมภาษณ์เชิงลึกคนในชุมชน ทั้งกลุ่มผู้นำกิจกรรมการอนุรักษ์ ชาวประมง เกษตรกร เด็ก คนชรา และผู้ที่ใช้พื้นที่เกี่ยวข้องกับแม่น้ำโขง 3. การสังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วม (participant observation) เพื่อทำความเข้าใจและรับรู้โลกร่วมไปกับชุมชนริมแม่น้ำโขงผ่านวิถีชีวิตและกิจกรรมประจำวันต่าง ๆ ของสิ่งมีชีวิตหลากสายพันธุ์ เป็นระยะเวลา 1 ปี ตั้งแต่เดือนเมษายน พ.ศ. 2566 จนถึงเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2567 ทั้งในชุมชน แม่น้ำ และป่า ในพื้นที่ ตำบลสำโรง อำเภอโพธิ์ไทร และพื้นที่ ตำบลห้วยไผ่ อำเภอโขงเจียม การศึกษาในครั้งนี้พบว่า ชุมชนบ้านสำโรงและบ้านตามุยมีวิธีการปรับตัวและอยู่ร่วมกับแม่น้ำและป่า ท่ามกลางวิกฤตการณ์ในยุคมนุษยสมัย (Anthropocene) อย่างเป็นธรรมชาติและยั่งยืน การพำนักอยู่ (dwelling) ของชุมชนในระบบนิเวศของแม่น้ำโขงนั้นมีความหมายมากกว่าการอยู่อาศัย ชุมชนริมน้ำโขงมีวิธีการที่ลึกซึ้งในการรักษาความสัมพันธ์กับธรรมชาติ โดยมองธรรมชาติเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตและวัฒนธรรม ไม่ได้แยกธรรมชาติออกจากมนุษย์ในแบบที่ภววิทยาของรัฐและนักอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมมักเข้าใจ การที่ชาวบ้านต้องพึ่งพาตนเองและพยายามปรับตัวในวันที่นิเวศของแม่น้ำโขงเปลี่ยนแปลงไป ไม่สามารถคาดเดาได้เหมือนในอดีต สะท้อนถึงความสามารถของชุมชนในการสร้างนิยามและแนวปฏิบัติใหม่ในการดูแลและฟื้นฟูระบบนิเวศของตนเอง

Othors: Ecosystem

Othors: Multispecies

Othors: Pluriverse

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. หอสมุดแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: preserv@tu.ac.th

Name: ยุกติ มุกดาวิจิตร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2567

Modified: 2567-11-15

Issued: 2567-11-15

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

DOI: 10.14457/TU.the.2023.434

tha

DegreeName: สังคมวิทยาและมานุษยวิทยามหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: มานุษยวิทยา

Grantor: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	15582chanang.pdf	12.32 MB	5	2025-07-07 09:37:03

ใช้เวลา

0.022726 วินาที