หญ้าแดงต้านทานต่อสารบีสไพริแบค-โซเดียมในข้าวนาหว่านน้ำตม

Bispyribac-sodium resistant wrinkle grass (Ischaemum rugosum salisb.) in direct-seeded rice

Name: วัชรา มณฑาทิพย์

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ -- วิทยานิพนธ์. วท.ม. (พืชไร่) 2562

Classification :.LCCS: SB197

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สาขาพืชไร่ -- วิทยานิพนธ์

ThaSH: หญ้าแดง

ThaSH: วัชพืช

ThaSH: ยากำจัดวัชพืช

ThaSH: ข้าว -- การปลูก

ThaSH: ข้าว -- การเจริญเติบโต

ThaSH: ข้าว -- การควบคุมวัชพืช

Abstract: หญ้าแดง (Ischaemum rugosum Salisb.) เป็นวัชพืชที่เป็นปัญหาสำคัญชนิดหนึ่งในข้าวนาหว่านน้ำตม ส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโตและผลผลิตของข้าวมากกว่า 80 เปอร์เซ็นต์ จากการรายงานของเกษตรกรที่ทำนาข้าวในเขตพื้นที่ภาคกลางของประเทศไทย ได้รายงานว่า หญ้าแดงไม่สามารถควบคุมได้ด้วยการใช้สารบีสไพริแบค-โซเดียม ซึ่งเป็นสารที่ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ acetolactate synthase (ALS) ที่เกี่ยวข้องในการสังเคราะห์กรดอะมิโน จึงไม่สามารถควบคุมหญ้าแดงได้อย่างสมบูรณ์ ดังนั้น การศึกษาวิจัยในครั้งนี้ จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อที่จะพิสูจน์ให้แน่ชัดว่า หญ้าแดงมีการพัฒนาความต้านทานต่อสารบีสไพริแบค-โซเดียมในนาข้าวหว่านน้ำตมหรือไม่ จากการสัมภาษณ์เกษตรกร ในปี พ.ศ. 2559 เพื่อศึกษาข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับปัญหาของหญ้าแดงต้านทานสารบีสไพริแบค-โซเดียม จำนวน 20 แหล่ง ในเขตพื้นที่ อ. ศรีประจันต์ จ. สุพรรณบุรี และ อ. สามโก้ จ. อ่างทอง พบว่า มีพื้นที่จำนวน 17 แหล่ง เกิดปัญหาหญ้าแดงมีการพัฒนาความต้านทานสารบีสไพริแบค-โซเดียม (เรียกว่า ไบโอไทป์ต้านทานสาร) ในขณะที่มีพื้นที่อีก 3 แหล่ง ไม่พบว่ามีปัญหาวัชพืชหญ้าแดงต้านทานต่อสารดังกล่าวนี้ (เรียกว่า ไบโอไทป์ที่อ่อนแอ) จากนั้น ศึกษาการตอบสนองทางสรีรวิทยาของวัชพืชหญ้าแดงที่มีต่อสารบีสไพริแบค-โซเดียม โดยสุ่มเก็บตัวอย่างเมล็ดของประชากรหญ้าแดงทั้งสองไบโอไทป์จากแปลงเกษตรกรในพื้นที่ดังกล่าว และนำไปทดสอบในสภาพโรงเรือน วางแผนการทดลองแบบสปลิทพลอท จำนวน 4 ซ้ำ โดยที่ปัจจัยหลัก คือ สารบีสไพริแบคโซเดียม จำนวน 6 อัตรา (0, 6.25, 12.50, 25, 50 และ 100 กรัมสารออกฤทธิ์ต่อเฮกตาร์) ส่วนปัจจัยรอง คือ หญ้าแดง จำนวน 2 ไบโอไทป์ (ไบโอไทป์ต้านทานสาร และไบโอไทป์ที่อ่อนแอ) โดยพ่นสารที่ 14 วันหลังจากวัชพืชงอก เมื่อพิจารณาค่า I50 จากความเป็นพิษ และ GR50 จากความสูงและน้ำหนักสดของหญ้าแดงทั้งสองไบโอไทป์ ที่ 5, 7, 10, 14 และ 21 วันหลังจากได้รับสาร พบว่า ดัชนีความต้านทานของหญ้าแดงไบโอไทป์ต้านทานสารสูงกว่าไบโอไทป์ที่อ่อนแอมากถึง 6-42 เท่า ในการศึกษาความต้านทานข้ามและความต้านทานสารหลายกลุ่มของหญ้าแดงไบโอไทป์ต้านทานสาร วางแผนการทดลองแบบ CRD จำนวน 4 ซ้ำ การพ่นสาร ที่ 14 วันหลังจากหว่านข้าว มี 11 กรรมวิธี ตามอัตราแนะนำ บันทึกข้อมูลความเป็นพิษ ความสูง และน้ำหนักสด ที่ 5, 7, 10, 14 และ 21 วันหลังจากได้รับสาร พบว่า การใช้สาร pyribenzoxim, penoxsulam, clomazone และ quinclorac ไม่สามารถควบคุมหญ้าแดงไบโอไทป์ที่ต้านทานสารได้ อย่างไรก็ตาม การใช้สาร propanil + clomazone 2,187.5 g a.i./ha, propanil 2,025 g a.i./ha, propanil + thiobencarb 500 g a.i./ha, cyhalofop-butyl 250 g a.i./ha, fenoxaprop-p-ethyl 56.25 g a.i./ha และ oxadiazon 875 g a.i./ha จะมีประสิทธิภาพในการควบคุมหญ้าแดงไบโอไทป์ที่ต้านทานสารได้ ดังนั้น เพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดความต้านทานสารในประชากรของวัชพืชหญ้าแดง จึงควรแนะนำให้เกษตรกรใช้สารกำจัดวัชพืชอย่างถูกต้อง และมีการสลับหมุนเวียนเปลี่ยนการใช้สารกำจัดวัชพืชที่มีกลไกการทำลายตำแหน่งปฐมภูมิของสารกำจัดวัชพืช ที่ทำให้พืชแสดงอาการได้รับพิษที่แตกต่างกัน เพื่อลดประชากรวัชพืชที่ต้านทานสารต่อไป Wrinkle grass (Ischaemum rugosum Salisb.) is one of the most troublesome weed species in direct-seeded rice fields that affected on growth and yield of rice more than 80%. According to a report of farmers in the contral region of Thailand, it was observed that wrinkle grass populations cannot be successfully controlled with bispyribac-sodium, a chemical which suppresses amino acid synthesis through the acetolactate synthase (ALS) enzyme. Therefore, this study was conducted to understand the resistance of wrinkle grass to bispyribac-sodium by determining whether wrinkle grass populations have developed resistance to bispyribac-sodium in rice fields. From paddy field observations in 2016, bispyribac-sodium resistance in wrinkle grass have been studied using information collected from 20 sites in the Si Prachan district of Suphanburi and Samko district of Angthong. The resistant wrinkle grass (called resistant biotype) was found in 17 rice fields, whereas the susceptible wrinkle grass (called susceptible biotype) was found in 3 rice fields. Furthermore, the physiological responses of wrinkle grass on bispyribac-sodium was observed. Wrinkle grass seeds were collected form fields to determine the degree of resistance bispyribac-sodium of that wrinkle grass under greenhouse conditions. The experiment was designed in a split plot with a completely randomized design and four replications. The main plot used bispyribac-sodium at different rates (0, 6.25, 12.50, 25, 50 and 100 g a.i. /ha) and the sub-plot was wrinkle grass of resistance and susceptible biotype. The experiment was treated with herbicides at 14 days after sowing. Both resistant and susceptible wrinkle grass were investigated at 5, 7, 10, 14 and 21 days after application for I50 base on its visual injury and GR50 based on plant height and fresh weight. The resistance index of resistant wrinkle grass was 6 to 42 fold higher than that of the susceptible biotype. In addition, the occurrence of cross- and multiple-resistance in a population of wrinkle grass resistant to bispyribac-sodium was determined. The experiment was designed in a CRD with four replications. Four-leaf wrinkle grass (14 DAS) was sprayed using 11 treatments with the recommended rate of the commercial formulation of each herbicide. The data recorded were visual injury, plant height and fresh weight at 3, 5, 7, 10, 14, 21, 30 and 45 DAA. The results showed that the occurrence of multiple resistance in a population of wrinkle grass resistant to bispyribac-sodium was not controlled by penoxsulam, pyribenzoxim, clomazone and quinclorac. However, the wrinkle grass resistance biotype was controlled by clomazone + propanil 2,187.5 g a.i./ha, propanil 2,025 g a.i./ha, propanil + thiobencarb 500 g a.i./ha, cyhalofop-butyl 250 g a.i./ha, fenoxaprop-p-ethyl 56.25 g a.i./ha and oxadiazon 875 g a.i./ha. This suggested that farmers have to use herbicides for weed control by rotating among herbicides with different primary sites of action to avoid herbicide resistance.

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สำนักหอสมุด

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: tdckulib@ku.ac.th

Name: ทศพล พรพรหม

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์หลัก

Name: จำเนียร ชมภู

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ร่วม

Modified: 2567-06-05

Issued: 2567-06-05

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

URL: https://kasetsart.idm.oclc.org/login?url=http://www.lib.ku.ac.th/KUthesis/2562/wachara-mon-all.pdf

CallNumber: SB197.ว1121

tha

DegreeName: วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: พืชไร่

Grantor: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	wachara-mon-all.pdf	4.27 MB	1	2024-10-10 23:35:32

ใช้เวลา

0.036546 วินาที