การเกิดความต้านทานสารกำจัดวัชพืชหลายกลุ่มในประชากรหญ้าข้าวนกที่ต้านทานสารบีสไพรีแบค-โซเดียมในนาข้าว

The occurrence of multiple herbicide resistance in population of barnyard grass resistant to bispyribac-sodium in rice fields

Name: สุตานันท์ โพธิ์สวัสดิ์

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ -- วิทยานิพนธ์. วท.ม. (พืชไร่) 2560

Classification :.LCCS: SB608.R5

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สาขาพืชไร่ -- วิทยานิพนธ์

ThaSH: ข้าว -- โรคและศัตรูพืช

ThaSH: ยากำจัดวัชพืช

ThaSH: หญ้าข้าวนก

Abstract: หญ้าข้าวนกเป็นวัชพืชหลักที่สำคัญในนาข้าว ทำให้ผลผลิตข้าวลดลง 70-90 เปอร์เซ็นต์ จากการสำรวจแปลงนาของเกษตรกรในพื้นที่อ.บางปะหัน และ อ.นครหลวง จ.พระนครศรีอยุธยา พบว่าการใช้สารบีสไพรีแบค-โซเดียม (สารที่ยับยั้งการสังเคราะห์กรดอะมิโน) ไม่สามารถควบคุมวัชพืชหญ้าข้าวนกได้อย่างสมบูรณ์ การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อพิสูจน์ให้แน่ชัดว่า หญ้าข้าวนกมีการพัฒนาความต้านทานสารบีสไพรีแบค-โซเดียม และอาจจะเกิดความต้านทานสารหลายกลุ่ม (multiple resistance) ในประชากรหญ้าข้าวนกไบโอไทป์ต้านทานสารไปยังสารกำจัดวัชพืชชนิดอื่น ๆ ที่ใช้ในนาข้าวหรือไม่ วางแผนการทดลองแบบสปริทพลอท มี 4 ซ้ำ ปัจจัยหลักคืออัตราสารบีสไพรีแบค-โซเดียม 6 อัตรา (0, 9.38, 18.75, 37.50, 75 และ150 กรัมสารออกฤทธิ์ต่อเฮกตาร์ ) ปัจจัยรองคือหญ้าข้าวนก 2ไบโอไทป์ (ไบโอไทป์ ต้านทานสารและไบโอไทป์ที่อ่อนแอ) พ่นสารที่14วันหลังจากหว่านข้าวเมื่อพิจารณาค่า I 50 จากความเป็นพิษ และ GR50 จากความสูงและน้ำหนักสด ของหญ้าข้าวนกทั้งสองไบโอไทป์ พบว่า ดัชนีความต้านทานสารของหญ้าข้าวนกไบโอไทป์ต้านทานสารสูงกว่าไบโอไทป์ที่อ่อนแอมากถึง 6-64 เท่า จากนั้นศึกษาความต้านทานสารหลายกลุ่มในประชากรหญ้าข้าวนกไบโอไทป์ต้านทานสารซึ่งอาจเกิดความต้านทานไปยังสารกำจัดวัชพืชชนิด และ/หรือกลุ่มอื่น ๆ วางแผนการทดลองแบบแฟคทอเรียล (6 x 6) มี 4 ซ้ำประกอบด้วยสารกำจัดวัชพืช 6ชนิด คือบีสไพรีแบค-โซเดียม ไซฮาโลฟอป-บิวทิว ควินคลอแรกซ์ ออกซาไดอะซอน โพรพานิล และ โคลมาโซน และอัตราการใช้สาร 6อัตรา คือ 0, 0.5X, X, 2X, 4X และ 8X เท่าของอัตราแนะนำ (X) พบว่า หญ้าข้าวนกไบโอไทป์ต้านทานสารเกิดความต้านทานสารหลายกลุ่มไปยังสารควินคลอแรกซ์ (สารที่มีคุณสมบัติคล้ายฮอร์โมนพืช) อย่างไรก็ตาม หญ้าข้าวนกไบโอไทป์ต้านทานสารไม่เกิดความต้านทานสารหลายกลุ่มไปยังสารไซฮาโลฟอป-บิวทิว ออกซาไดอะซอน โพรพานิล และโคลมาโซน ซึ่งข้อมูลที่ได้ สามารถแนะนำให้เกษตรกรใช้สารกำจัดวัชพืชในการควบคุมวัชพืชได้อย่างถูกต้อง ควรมีการสลับหรือหมุนเวียนการใช้สารกำจัดวัชพืชที่มีกลไกการทำลายปฐมภูมิของสารกำจัดวัชพืชที่ทำให้พืชแสดงอาการได้รับพิษที่แตกต่างกัน เพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดความต้านทานสารกำจัดวัชพืชในประชากรของวัชพืชหญ้าข้าวนก Barnyard grass is one of the main weeds that cause serious yield losses in around70-90% of direct-seeded rice fields. A field survey at Bang Pahan and Nakhon Luang District, Ayutthaya, found that barnyard grass control cannot be completely accomplished by bispyribac-sodium (Amino acid synthesis inhibitors). This study was conducted to elucidate whether barnyard grass populations have developed resistance to bispyribac-sodium and if multiple herbicide resistance in a population to any of the other important rice herbicides of other target sites in rice fields has occurred. Barnyard grass seeds were collected from fields to determine their bispyribac-sodium resistance under greenhouse conditions. The experiment was conducted in a split plot with four replications having six bispyribac-sodium rates as main plot (0, 9.38, 18.75, 37.50, 75and 150g a.i./ha) and two biotypes of barnyard grass (resistant and susceptible biotype) as sub plot. The experiment was treated with herbicides at 14 DAS. Both resistant and susceptible barnyard grass were investigated for I 50 based on its visual injury and GR50 based on plant height and fresh weight. The resistance index of resistant barnyard grass was 6 to 64 fold higher than that of the susceptible biotype. Subsequently, the experiment was conducted to determine multiple herbicide resistance to herbicides of other sites. The experimental design was in 6 x 6 factorial with four replication arrangements for observing the multiple herbicide resistance to any of the other important rice herbicides of other sites, such as cyhalofob-butyl, quinclorac, oxadiazone, propanil and clomazone at 0, 0.5X, X, 2X, 4X and 8X fold in recommended rates (X) of bispyribac-sodium resistant biotype. The results showed that bispyribac-sodium resistant barnyard grass did exhibit multiple herbicide resistance to quinclorac (Hormonelike herbicides). However, the occurrence of multiple herbicide resistance to cyhalofob butyl, oxadiazone, propanil and clomazone was not exhibited. This suggested that farmers have to use herbicides for weed control by rotating among herbicides with different primary sites of action to avoid herbicide resistance.

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สำนักหอสมุด

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: tdckulib@ku.ac.th

Name: ทศพล พรพรหม

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์หลัก

Name: จำเนียร ชมภู

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ร่วม

Created: 2560

Modified: 2566-05-22

Issued: 2566-05-22

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

URL: https://kasetsart.idm.oclc.org/login?url=https://www.lib.ku.ac.th/KUthesis/2560/sutanun-pos-all.pdf

CallNumber: SB608.R5.ส44

tha

DegreeName: วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: พืชไร่

Grantor: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	sutanun-pos-all.pdf	3.77 MB

ใช้เวลา

0.019545 วินาที