พุทธศิลปะในล้านช้าง : แนวคิด พัฒนาการ คุณค่าทางศิลปะและวัฒนธรรม

Name: สุวิน ทองปั้น

Organization : ผู้วิจัย

keyword: พุทธศิลปะในล้านช้าง

; แนวคิด

; พัฒนาการ

; คุณค่าทางศิลปะ วัฒนธรรม

Abstract: การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาแนวคิด พัฒนาการ พุทธศิลป์ล้านช้าง 2) เพื่อศึกษาคุณค่าและการสื่อความหมายทางพุทธปรัชญาจากพุทธศิลป์ล้านช้าง 3) เพื่อวิเดราะห์การเปลี่ยนแปลงและกระบวนการการจัดการพุทธศิลปะในล้านช้าง เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร โดยการเก็บข้อมูลจากเอกสารชั้นปฐมภูมิและทุติยภูมิ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า 1. แนวคิด พัฒนาการ พุทธศิลป์ล้านช้างซึ่งได้รับอิทธิจากศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณีของชาวล้านนา เขมรทาราวดี และพุทธศาสนามหายาน แล้วนำมาผสมผสานกับคติความเชื่อท้องถิ่น เช่น พระพุทธรูปที่ค้นพบครั้งแรกที่เวียงจันทน์ เป็นพระพุทธรูปที่มีลักษณะมวยผมเตี้ยๆ เป็นลักษณะของการตัดผมด้วยพระขันธ์ พระเกศาขมวดเป็นก้นหอยแบนติดพระเศียร ริมพระโอษฐ์หนาและกว้าง พระเนตรหลับเหลือบต่ำลงพระนาสิกใหญ่และตัด ส่วนเจดีย์ที่เป็นเอกลักษณ์ของล้านช้างคือ เจดีย์ทรงระฆังเหลี่ยมและเจดีย์ทรงปราสาท 2. คุณค่าและการสื่อความหมายทางพุทธปรัชญาของพุทธศิลป์ล้านข้างพบว่าคุณค่าพุทธศิลป์ล้านช้างประกอบไปด้วย คุณค่าด้านศิลปะ คือการสร้างสรรค์งนศิลปะที่เป็นเอกลักษณ์ของล้านช้างเองคุณค่าด้านวัฒนธรรมประเพณี คือ คุณค่าที่ได้รับจากวัฒนธรรมประเพณีสรงน้ำพระวัฒนธรรมประเพณีบูชาพระธาตุ เป็นต้น คุณค่าด้านจิตใจคือ พุทธศิลป์เป็นที่พึงและเป็นจุดศูนย์รวมจิตใจของชาวล้านช้าง สำหรับการสื่อความหมายทางพุทธปรัชญาจากพุทธรูป คือ 1) มวยผมที่อยู่บนพระเศียรหมายถึงพระปัญญาที่แหลมคมของพุทธเจ้า 2) พระเกศาที่ทำเป็นวงกลมกันหอยหมายถึงการบรรลุพระอรหันต์หมดแล้วซึ่งกิเลส 3) พระพักตร์อิ่มเอิบ หมายถึงบุคคลที่หลุดพ้นแล้วซึ่งกิเลสไม่มีความกังวล 4) พระเนตรหลับและเหลือบต่ำลงหมายถึงบุคคลที่มีความนิ่ง ความสงบสุขไม่มีความกังวลใดๆ 5) พระโอษฐ์ยิ้มแย้มหมายถึงบุคคลที่เป็นผู้รู้ผู้ตื่น และผู้เบิกบาน ส่วนการสื่อความหมายจากเจดีย์ คือ 1)ฐานเจดีย์ หมายถึง ภพภูมิ ถ้าเจดีย์มี 2 ฐานหมายถึงมนุษย์ภูมิและเทวภูมิถ้าเจดีย์มี 3 ฐาน หมายถึงไตรภูมิได้แก่ กามภูมิ รูปภูมิ และอรูปภูมิ 2) ประตูเจดีย์สี่ต้านหมายถึงพรหมสี่หน้าหรือ เรียกว่าพรหมวิหรสื่คือเมตตากรุณามุทิตาและอุเบกขา 3) องค์เจดีย์รูปสี่เหลี่ยมหมายถึงอริยสัจสี่เจดีย์รูปแปดเหลี่ยม หมายถึงมรรคมีองค์แปด 4)บัลลังก์ หมายถึงธรรมะ 5) ปล้องไฉนหมายถึงหลักธรรมถ้าปล้องไฉนมี 3 ปล้องหมายถึงไตรลักษณ์ (อนิจจัง ทุกข์ขัง อนัตตา) ถ้าปล้องไฉนมี 4 ปล้องหมายถึง อริยสัจสี่ถ้าปล้องไฉนมีแปดปล้อง หมายถึง มรรคแปด เป็นต้น 6) ยอดเจดีย์ หมายถึงพระนิพพานหรือวิมุตติ 3. การเปลี่ยนแปลงพุทธศิลป์ล้านช้าง ส่วนใหญ่เกิดจากอิทธิพลแนวคิดทางศิลปะของแต่ละถิ่นที่มีอิทธิพลต่ออาณาจักรล้านข้าง ในแต่ละยุคแต่ละสมัย แล้วเอาศิลปะเข้ามาผสมผสานกับศิลปะเดิมของอาณาจักรล้านช้าง แล้วพัฒนาจนกลายมาเป็นเอกลักษณ์ของอาณาจักรล้านช้างเอง การเปลี่ยนแปลงพุทธศิลป์ส่วนใหญ่เป็นเพราะอิทธิพลทางด้านการเมือง ซึ่งหมายถึงผู้ปกครองสูงสุดอัน ได้แก่กษัตริย์ เมื่อใดกษัตริย์ได้รับอิทธิพลจากศิลปะใด ศิลปะนั้นก็จะเข้ามามีอิทธิพลต่อการสร้างสรรค์ผลงานทางด้านศิลปะ เพราะกษัตริย์คือผู้นำทางด้านศิลปะที่แท้จริง ดังนั้นศิลปะส่วนใหญ่จึงเปลี่ยนแปลงไปเพราะผู้ปกครองหรือกษัตริย์นั่นเอง

Abstract: This research aims: 1) to study the concept and development of Lanchang Buddhist art, 2) to study the value and meaning of Buddhist philosophy of Lanchang Buddhist art. 3) to analyze the changing and process of management in Buddhist arts in Lanchang. This is documentary research with collecting data from primary and secondary sources and making the descriptive analysis. The research result was: 1. The concept and development of Lanchang Buddhist art was influenced from the art and cultural concept of Lanna, Khmer, Dvaravati and Mahayana Buddhism and mixed with the local beliefs in order to develop Buddhist art for Lanchang identity own self. For instant, the Buddha image was first found in Vientiane : Buddha was covered by spiral shaped curls of hair which cut by sword. The hair on the head is a small spiral curls, like snail-shells. The lips of mouth are thick and wide. The eyes are closed. The nose is big and equal-cut. For the Stupa which symbolized for Lanchang is bell-shaped and it is like a castle and similar to Khmer temple (Khom) 2. The value and meaning of Buddhist philosophy of the Lanchang Buddhist art showed that it consisted of artistic value which is the creation of symbolized art of Langchang. The cultural value is the value of observing from culture and custom of sprinkling water onto a Buddha image, culture and custom of Stupa worship and so on. The metal value is dependence and join-mind of Lanchang people. For the meaning of Buddhist philosophy from Buddha statue was 1) the uppermost bump of head represents sharp and deep wisdom of Buddha, 2) the small spiral curls, like snail-shells represents enlightenment as Buddhist saint (Arahant) with cutting the defilement, 3)the perfect face represents the person who release from defilement and has no anxiety, 4) the closed and loweredeyes refer to the person who has stillness, quietness, peace without any worries, 5) the smiling mouth represents the person who is enlightened one and awaked one. On the hand the meaning of Stupa: 1) the Stupa base refers to the planet of existence. If two bases, they refer to the earth and heaven, if three bases, they refers to three existences: sensuous planes, form planes and formless planes. 2) the four-sided Stupa doors refers the four-faced Brahman or the Four Sublime States: loving- kindness (metta), compassion (karuna), sympathetic Joy (mudita) and equanimity (upekkha), 3) the four-sided-terraces of Upper Half of the Stupa represents to Four Noble Truths and eight sided stupa represents to the Noble Eight Fold Path, 4) the throne of Stupa refers to Dhamma, 5) the segment refers to Dharmic principle, if three segments, they refer to three characteristics: impermanence (anicca), suffering (dukkha), and non-self (anatta), if four segments, they refer to the Four Noble Truth, if eight segments, they refer to the Noble Eight Fold Path and 6) the top of Stupa refers to Nibbana or Vimutti (liberation).""

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: ได้รับทุนอุดหนุนการวิจัยจาก มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย MCU RS 610759186

Role: ผู้ให้ทุน

Created: 2559

Modified: 2566-05-18

Issued: 2566-05-16

งานวิจัย/Research report

application/pdf

tha

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	2559-186 สุวิน ทองปั้น.pdf	3.66 MB	1	2024-09-19 18:15:09

ใช้เวลา

0.017716 วินาที