การพัฒนาจิตและปัญญาแบบองค์รวม: การศึกษาเอกสารและการสังเคราะห์งานวิจัย

Name: ขันทอง วัฒนะประดิษฐ์

Organization : ผู้วิจัย

Name: โกนิฏฐ์ ศรีทอง

Organization : ผู้วิจัย

Name: สุดา โรจนอุทัย

Organization : ผู้วิจัย

Name: ชนันภรณ์ อารีกุล

Organization : ผู้วิจัย

keyword: การพัฒนา

; จิตและปัญญาแบบองค์รวม

Abstract: การวิจัยเรื่องนี้เป็นการสังเคราะห์งานวิจัย (Research Synthesis) โดยมีวัตถุประสงค์ 1)เพื่อศึกษาวิเคราะห์แนวคิดเรื่องการพัฒนาจิตและปัญญาตาม แบบองค์รวม 2) เพื่อศึกษาสังเคราะห์งานวิจัยที่เกี่ยวข้องเกี่ยวกับการพัฒนาจิตและปัญญา 3) เพื่อนำเสนอองค์ความรู้เกี่ยวกับการพัฒนาจิตและปัญญาแบบองค์รวม ประชากรศึกษา คือ รายงานวิจัยและงานวิทยานิพนธ์ระดับดุษฎีบัณฑิตเป็นงานวิจัยเชิงทดลองที่ศึกษาเกี่ยวกับการพัฒนาจิตและปัญญาตามแนวพระพุทธศาสนาและแนวคิดตะวันตกที่ตีพิมพ์ในช่วง 2551-2560 จำนวน 40 เรื่อง และใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพ(qualitative content analysis) ผลการวิจัยพบว่า 1 แนวคิดการพัฒนาจิตและปัญญาแบบองค์รวมทั้งตามแนวพระพุทธศาสนาและตามแนวคิดตะวันตกต่างก็มุ่งไปที่การพัฒนาที่ทำให้มนุษย์เกิดสมดุลทั้งในแง่ของกายกับใจ รวมถึงสมดุลกับธรรมชาติ สังคม และสิ่งแวดล้อม 2) การสังเคราะห์งนวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาจิตและปัญญาทั้ง 40 เรื่อง มีคุณลักษณะแตกต่างกันทั้งในด้านของปีที่พิมพ์ พบว่า ตีพิมพ์ในปี พ.ศ. 2558 มากที่สุด จำนวน 16 เรื่อง ด้านประเภทวิจัย เป็นวิทยานิพนธ์ 29 เรื่อง งานวิจัย 11 เรื่อง ด้านแหล่งที่มามีการกระจายของแหล่งที่มาที่หลากหลาย พบว่า ส่วนใหญ่เป็นงานวิจัยของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยมากที่สุด คิดเป็นจำนวน 11 เรื่อง ด้านแนวคิดที่นำมาใช้คือแนวคิดตะวันตก จำนวน 24 เรื่องเป็นแนวคิดเชิงพุทธ จำนวน 16 เรื่อง จากการสังเคราะห์งานวิจัยจำนวน 40 เรื่อง พบว่า โดยภาพรวมงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาจิตและปัญญามีคุณภาพ อยู่ในระดับมากที่สุด ( x̄ – 4.48, S.D.=0.57) และองค์ความรู้จากการสังเคราะห์งานวิจัย มีข้อค้นพบ 4 ประการ คือ เรื่องจำนวนกลุ่มตัวอย่าง รูปแบบกระบวนการศึกษา กิจกรรมที่ใช้ในการวิจัย และจุดมุ่งหมายการเรียนรู้ 3) องค์ความรู้เกี่ยวกับการพัฒนาจิตและปัญญาแบบองค์รวม พบว่า กรอบแนวคิดเกี่ยวกับการพัฒนาจิตและปัญญาแบบองค์รวม ประกอบด้วยการวางจุดหมายในการพัฒนาจิตและปัญญาของมนุษย์ จำแนกได้ 2 ระดับ กล่าวคือ ความสุขตามกระแสโลก และความสุขตามกระแสธรรม และกระบวนการฝึกปฏิบัติที่สามารถปรับให้สอดรับกับความเป็นตัวบุคคล ปัจจัยสำคัญในการออกแบบกิจกรรม คือ การคำนึงถึงกลุ่มผู้เข้ารับการพัฒนา ระยะเวลา กรอบของกิจกรรม ควรเริ่มจาก 1) การสร้างแรงจูงใจในการเรียนรู้ (Inspiration) 2) การปรับเปลี่ยนมุมมองเพื่อชีวิตที่ดี (Transform viewto be good life) 3) การสร้างแรงสั่นสะเทือนทางความคิด (Create vibrations of thought) 4) การปฏิบัติเพื่อสร้างการตระหนักรู้คุณค่ในตนเอง (Practice to create self-esteem) 5) การสะท้อนต้นเองและการพัฒนาก้าวต่อไป (Self-reflection and develop even further)6) ขยายพื้นที่แห่งความสุข (Spread the area of Happiness) เรียกกระบวนการนี้ว่า ITC-PSSเกณฑ์ชี้วัดกระบวนการพัฒนาจิตและปัญญาแบบองค์รวม พบว่า ความสุข 4 ด้าน คือ (1) พัฒนากายให้เป็นสุข (2) พัฒนาพฤติกรรมการแสดงออกทางสังคมอย่างมีสุข (3) พัฒนาจิตใจเข้าถึงความสุขด้านใน (4) พัฒนาปัญญาโดยใช้ความสุขทำสิ่งที่สร้างสรรค์เป็นประโยชน์ องค์ความรู้ใหม่ที่ค้นพบ คือ โมเดลองค์ความรู้การพัฒนาจิตและปัญญาแบบองค์รวมนี้ว่า"GPA 4 Happy life" โดย G คือ Goal เป็นจุดหมาย และ P คือ Process เป็นกระบวนการที่ต้องคำนึงถึงความเป็นตัวบุคคล A คือ Activity เป็นการออกแบบกิจกรรมตามหลักการ ICT-PSS และ 4 Happy life คือ การเข้าถึงความสุขแบบยั่งยืนอย่างแท้จริง

Abstract: This research was a research synthesis and the purposes were 1) to analyze the holistic development of mind and wisdom concept, 2) to synthesize the mind and wisdom development researches, and 3) to present the knowledge of the holistic development of mind and wisdom. The research samples were 40 research reports and the dissertation research that were the experimental researches about mind and wisdom development based on the Buddhist concept and western concept. The researches were published during B.E.2551-2560. The data analysis was the qualitative content analysis. The research results were: 1) the holistic development of mind and wisdom concept both Buddhist and western concepts were in the same goals for making the balance of body and mind; moreover nature, social, and environment also. 1n5 t 2) Most 40 research reports and the dissertation researches were published in B.E.2558 that were 16 researches. These were 29 the dissertation researches and 11 research reports. Most researches were from Mahachulalongkornrajvidyalaya University. There were 24 researches that used Buddhist concept and 16 researches that used western concept. The assessment of researches that were synthesized was in high level (x̄ = 4.48, S.D.= 0.57). There were 4 results from synthesizing 1) the number of samples, 2) process of studying, 3) activities, and 4) goals for development. 3) The concept framework of the holistic development of mind and wisdom comprised 2 levels of goals to develop mind and wisdom that were consisted happy life and Dhamma happy, the process of practice that had been adjusted for individual person and considered about target group, duration, activities that were related with ICT-PSS Model that were (1) Inspiration, (2) Transform view to be good life, (3) Create vibrations of thought, (4) Practice to create self-esteem, (5) Self-reflection and develop even further, and (6) Spread the area of Happiness. The assessment had 4 criteria that was 4 Happy Life: 1) Physical Development for Happy Life, 2) Social Behavioral Development for Happy Social, 3) Mind Development for Happy Mind, and 4) Wisdom Development for Happy Creativity. The new knowledge that was found from research was "GPA 4 Happy Life Model": G was the goal, P was the process, and A was the activity that was designed based on ICT-PSS and 4 Happy Life Criteria. These criteria were the ultimate and sustainable goals for mind and wisdom development.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: ได้รับทุนอุดหนุนการวิจัยจากมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ว.368/2560

Role: ผู้ให้ทุน

Created: 2560

Modified: 2566-05-19

Issued: 2566-05-13

งานวิจัย/Research report

application/pdf

tha

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	2560-368 ผศ.ดร.ขันทอง วัฒนะประดิษฐ์.pdf	3.2 MB	3	2025-03-27 20:20:36

ใช้เวลา

0.022515 วินาที