การจัดการท่องเที่ยวทางพระพุทธศาสนาในประเทศไทย

Name: พระมหาเสรีชน นริสฺสโร (พันธ์ประโคน)

Organization : ผู้วิจัย

Name: สายชล ปัญญชิต

Organization : ผู้วิจัย

Name: ภูเบศ วณิชชานนท์

Organization : ผู้วิจัย

keyword: การท่องเที่ยวทางพระพุทธศาสนา

; เส้นทางการท่องเที่ยวเชิงพุทธ

; การจัดการท่องเที่ยวเชิงพุทธ

Abstract: รายงานการวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ ๑) เพื่อศึกษากระบวนการจัดการการท่องเที่ยวทาง พระพุทธศาสนาในประเทศไทย ๒) เพื่อศึกษาสำรวจเส้นทางการท่องเที่ยวทางพระพุทธศาสนาใน ภูมิภาคต่างๆ ที่มีความสัมพันธ์กับกิจกรรมการท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมเชิงพุทธ และ การพัฒนาสังคม และ ๓) เพื่อวิเคราะห์ระบบความสัมพันธ์และผลกระทบของการท่องเที่ยวที่มีต่อ วัฒนธรรมทางพระพุทธศาสนาในประเทศไทย เป็นการวิจัยแบบผสมผสานที่ใช้วิธีการเก็บรวบรวม และวิเคราะห์ข้อมูลทั้งในเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพจากกลุ่มตัวอย่างทั้งที่เป็นพระสงฆ์ พระเถระ ผู้ใหญ่ ผู้ที่เกี่ยวข้องกับกิจกรรมการท่องเที่ยว/การเรียนรู้ภายในวัด ผู้ทรงคุณวุฒิ นักวิชาการด้านการ ท่องเที่ยว และจากกลุ่มตัวอย่างนักท่องเที่ยวทั้งนักท่องเที่ยวชาวไทยและนักท่องเที่ยวชาว ต่างประเทศรวมจำนวน ๔๐๐ คนในแต่ละภูมิภาค โดยใช้แบบสอบถาม การสัมภาษณ์ในเชิงลึก (In- depth Interviews) การสังเกตแบบมีส่วนร่วม (Observations Participant) การประชุมกลุ่มย่อย (Focus Group) และการสัมมนาเชิงวิชาการเป็นเครื่องมือในการศึกษา แล้วนำข้อมูลที่ได้จาก กระบวนการวิจัยมาวิเคราะห์ด้วยสถิติพื้นฐาน เช่น การแจกแจงความถี่ การวัดแนวโน้มเข้าสู่ ส่วนกลาง การหาค่ร้อยละ ค่าเฉลี่ย (X) และค่าเฉลี่ยเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เป็นต้น เพื่ออธิบาย ข้อมูลพื้นฐานในการศึกษา แล้วทำการวิเคราะห์ สังเคราะห์ในเชิงคุณภาพ เพื่ออธิบายผลการวิจัย ตามที่กำหนดไว้ในวัตถุประสงค์การวิจัย ผลการศึกษาพบว่า ๑) กระบวนการจัดการท่องเที่ยวทางพระพุทธศาสนาในประเทศไทย เน้นกระบวนการจัดการโดยเครือข่ายอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวและวัดเป็นองค์กรหลัก อย่างไรก็ตาม ยังขาดมิติของการเชื่อมโยงสู่การจัดการความรู้ ทั้งมิติทางกฎหมาย บุคลากร ประวัติศาสตร์และ คุณค่าเชิงพระพุทธศาสนา โดยสามารถแบ่งกระบวนการจัดการท่องเที่ยวออกเป็น ๔ ลักษณะได้แก่ กระบวนการจัดการท่องเที่ยวตามเทศกาล ระบวนการจัดการท่องเที่ยวเชิงเครือข่ายชุมชน กระบวนการจัดการท่องเที่ยวเชิงเครือข่ายผู้ประกอบการ กระบวนการจัดการท่องเที่ยวเชิงบูรณาการ ๒) สำหรับการศึกษาด้านเส้นทางการท่องเที่ยวทางพระพุทธศาสนาในประเทศไทยนั้นพบว่า เส้นทาง การท่องเที่ยวทางพระพุทธศาสนาในประเทศไทย ยังขาดการบูรณาการเป็นชุดองค์ความรู้ ที่จะ สามารถสร้างการพัฒนาอย่างยั่งยืนทั้งแก่ชุมชน ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ตลอดระบบ เศรษฐกิจได้ อย่างไรก็ดีการท่องเที่ยวทางพระพุทธศาสนาในประเทศไทย มีโอกาสและความพร้อมในการพัฒนาให้ก้าวหน้ามากขึ้น โดยต้องอาศัยความร่วมมือเชิงองค์กร ความมั่นคงและเสถียรภาพทาง เศรษฐกิจ การเมืองและสังคมควบคู่กันไป ทั้งนี้สามารถแบ่งเส้นทางการท่องเที่ยวทางพระพุทธศาสนา ในประเทศไทยออกเป็น ๓ เส้นทางได้แก่เส้นทางการท่องเที่ยวทางพระพุทธศาสนาเชิงมรดกทาง ประวัติศาสตร์และวัฒธรรม เส้นทางการท่องเที่ยวทางพระพุทธศาสนาเชิงการจัดการความรู้และการ บริหารจัดการสมัยใหม่ และเส้นทางการท่องเที่ยวทางพระพุทธศาสนาเชิงพุทธศิลปกรรม และ ๓) ความสัมพันธ์และผลกระทบของการท่องเที่ยวที่มีต่อวัฒนธรรมทางพระพุทธศาสนาในประเทศไทยนั้น พบว่า การท่องเที่ยวทางพระพุทธศาสนาได้ช่วยส่งเสริมโอกาสในการพัฒนาขีดความสามารถของ บุคลากรของวัด การพัฒนาสิ่งแวดล้อมทั้งทางกายภาพและการทำนุบำรุงพุทธศิลปกรรมภายในวัด รวมทั้งมีส่วนต่อการสนับสนุนให้เกิดรายได้กับวัด ชุมชนและผู้ประกอบการด้านการท่องเที่ยว อย่างไร ก็ดีผลกระทบที่เป็นข้อควรระวังคือการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมทั้งในมิติพระพุทธศาสนาและคุณค่าของ ท้องถิ่น อีกทั้งการไม่ป้องกันไม่ให้แหล่งท่องเที่ยวทางพระพุทธศาสนากลายเป็นสินค้าด้านการ ท่องเที่ยวเกินไป ตลอดจนควรพัฒนาการจัดการความรู้และการพัฒนาอย่างยั่งยืนแก่สถานที่ท่องเที่ยว ทางพระพุทธศาสนาด้วย สำหรับแนวทางการพัฒนาในอนาคต จากการศึกษาพบว่าหน่วยงานทั้งองค์กรทาง พระพุทธศาสนา องค์กรภาครัฐด้านการท่องเที่ยวและเครือข่ายผู้ประกอบการ ควรให้ความสนใจต่อ การพัฒนาองค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องกับการจัดการท่องเที่ยวทางพระพุทธศาสนา ทั้งระเบียบ กฎหมาย และข้อบังคับในองค์กรสงฆ์ ตลอดจนต้องสร้างความร่วมมือเชิงเครือข่ายการท่องเที่ยวทาง พระพุทธศาสนาและวัฒนธรรม เพื่อให้สามารถกำหนดยุทธศาสตร์และทิ ศทางการทำงานในอนาคต โดยเฉพาะอย่างยิ่งเพื่อรองรับการเข้าสู่ประชาคมอาเซียน และการเตรียมความพร้อม ด้านผลกระทบ ที่จะเกิดจากขยายตัวของการข้ามย้ายพรมแดนของนักท่องเที่ยว ซึ่งหน่วยงานด้านการท่องเที่ยวทาง พระพุทธศาสนา มีความจำเป็นต้องประเมินผลกระทบในระยะยาว จึงจะสามารถพัฒนาให้การจัดการ ท่องเที่ยวทางพระพุทธศาสนาในประเทศไทยมีมาตรฐานอยู่ในระดับสากลได้

Abstract: The objectives of this research were 1)to study Buddhist tourism management process in Thailand 2) to study and survey Buddhist tourism roots in regional of Thailand that related with historical tourism activities, Buddhist culture and social development and 3) to analyze relations system and tourist impacts to Buddhist culture in Thailand. It was mixed methodology research between qualitative and quantitative approach; collecting and analyzing data from samples such as monk, tourist related entrepreneur, qualified professional, tourism academic, and tourist both local and foreigner totaling 400 persons in each region by using in-depth interviews, participant observations, focus group and academics seminar as a study instruments. Thereafter, analyzing all gathering data from research methodology by utilizing basic statistics methods i.e. frequency distribution, measures of central tendency, percentage, measure of dispersion; in order to explain basic data in this research. Finally, analyzing and qualitative synthesis through critical thinking to demonstrate The results were: Firstly the Buddhist tourism management process in Thailand emphasis management processes by tourist industrial networks and temples, however that management processes still lack of link to knowledge management such as laws, human resources, historical and Buddhist value. Through the research found 4 types of the Buddhist tourism management process in Thailand are emphasis by festival, community networks, enterprise networks and integration management. Secondly to study and survey Buddhist tourism roots found that the roots of Buddhist tourism in Thailand still lack of holistic integration to knowledge management that can be for sustainable development to communities, Natural Resources and Environment including economics system. By the way Buddhist tourism in Thailand has opportunity and readiness for more advance development. By cooperate with tourist organizations and stability of economic, politic and society. In order that can separated the Buddhist tourism roots as follows; history and culture in Buddhist tourism roots; knowledge management and modern administration in Buddhist tourism roots; and Buddhist art in Buddhist tourism roots. And thirdly relations and impacts of tourism activities to Buddhist culture in Thailand. This research found that Buddhist tourism rises up the opportunities to develop human capability of Sangha organizations also developing the physical environment and support Buddhist art in the temples. Moreover to supports income to temple, communities and Buddhist tourism enterprises. However, this research found Buddhist tourism should beware of impacts as follows; local art preservation entire of Buddhist perspective and local cultural value. As well as to protect Buddhist tourist for transformation of goods and services. Including should develop a knowledge management and sustainable development for Buddhist tourist. The study suggests that the stakeholder organizations entire Buddhist organizations, government organization and enterprise network should interest in knowledge particularly developing that relate with Buddhist tourism entire Sangha organization's rule as far as Buddhist and culture tourism networks cooperation. To determines strategies and direction for the future. In particularly for reaching to ASEAN community and tourists expansion impacts. So the stakeholder organizations should assessment in long-term impacts therefore can upgrade the Buddhist tourism in Thailand to international standard.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: ได้รับทุนอุดหนุนการวิจัยจากมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย MCU RS 610656072

Role: ผู้ให้ทุน

Created: 2556

Modified: 2566-05-06

Issued: 2566-05-06

งานวิจัย/Research report

application/pdf

tha

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	2556-072 พระมหาเสรีชน นริสฺสโร (พันธ์ประโคน).pdf	7.91 MB	7	2025-07-08 18:28:56

ใช้เวลา

0.021663 วินาที