การพัฒนาแชมพูสมุนไพรผสมสารสกัดใบขนุนพันธุ์ฟ้าถล่ม

Development of herbal shampoo from mixed extracts including leave extract of Artocarpus heterophyllus Lamk cv. Fa-thalom

Name: มนตรี กระสายทอง

keyword: สารสกัดใบขนุนพันธุ์ฟ้าถล่ม

ThaSH: แชมพูสมุนไพร -- การผลิต

Classification :.DDC: 668

Abstract: การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) พัฒนากระบวนการผลิตสารสกัดสมุนไพรผสมที่มีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญของจุลินทรีย์ก่อโรคผิวหนังและฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ 2) วิเคราะห์ชนิดของกลุ่มสารสำคัญที่เป็นองค์ประกอบทางเคมี สารสกัดใบขนุนพันธุ์ฟ้าถล่มผสมสารสกัดผลมะแขว่น 3) พัฒนาแชมพูยับยั้งการเจริญของจุลินทรีย์จากสมุนไพรผสมสารสกัดใบขนุนพันธุ์ฟ้าถล่มและผลมะแขว่น ทดสอบสมบัติบางประการของผลิตภัณฑ์ 4) ทดสอบประสิทธิภาพยับยั้งการเจริญของจุลินทรีย์ของผลิตภัณฑ์แชมพูจากสารสกัดใบขนุนพันธุ์ฟ้าถล่มผสมสารสกัดผลมะแขว่น 5) จัดอบรมเชิงปฏิบัติการเกี่ยวกับการทำแชมพูจากพืชสมุนไพรให้กับผู้ที่สนใจผู้วิจัยได้ทำการทดลองสกัดสารสกัดจากใบขนุนพันธุ์ฟ้าถล่มแห้ง โดยวิธีการหมักด้วยตัวทำละลายแบบไล่ขั้ว การหมักด้วยตัวทำละลาย การสกัดแบบต่อเนื่องและการสกัดแบบไหลย้อนกลับ ส่วนผลแห้งมะแขว่นสกัดด้วยวิธีการหมักด้วยตัวทำละลาย จากนั้นคัดเลือกสารสกัดสมุนไพรผสมด้วยการทดสอบฤทธิ์ยับยั้งการเจริญของจุลินทรีย์ก่อโรคผิวหนัง 7 สายพันธุ์ โดยใช้วิธี Paper Disk Agar Diffusion Method คือ P. acnes DMST 14916, S. aureus DMST 8013, S. aureus DMST 8840, S. epidermidis DMST 12228, S. pyogenes DMST 17020, C. albicans DMST 90028 และC. albicans DMST 10231 ทดสอบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธี DPPH radical scavenging วิเคราะห์ชนิดของกลุ่มสารจำพวก Steroids, Alkaloids และ Flavonoids ด้วย TLC Fingerprint วิเคราะห์ Markers ด้วย HPLC Fingerprint นำสารสกัดผสมที่ต้านจุลินทรีย์ได้ดีมาพัฒนาสูตรแชมพู ทดสอบสมบัติบางประการของผลิตภัณฑ์ และทดสอบฤทธิ์ต้านจุลินทรีย์ด้วยวิธี 1-Min Paper Disk Agar Diffusion Method จากนั้นนำความรู้ที่ได้จากการศึกษาวิจัยไปจัดอบรมเชิงปฏิบัติการให้กับนักศึกษาโปรแกรมวิชาสาธารณสุขศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ในพระบรมราชูปถัมภ์ จังหวัดปทุมธานี ในการอบรมครั้งนี้มีผู้เข้าอบรมจำนวน 30 คน ผลการวิจัยพบว่า 1)วิธีที่เหมาะสมในการสกัดใบขนุนพันธุ์ฟ้าถล่มแห้งโดยให้ผลผลิตสารสกัดสูง คือ การสกัดด้วยวิธีการหมักด้วยตัวทำละลาย เอทานอล-น้ำ ซึ่งให้ร้อยละผลผลิตเท่ากับ 7.09 ส่วนผลมะแขว่นซึ่งสกัดด้วยวิธีการหมักด้วยตัวทำละลายเอทานอล-น้ำ จะให้ร้อยละผลผลิตสารสกัดเท่ากับ 17.24 สารสกัดจากใบขนุนพันธุ์ฟ้าถล่มทุกวิธีไม่มีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญของจุลินทรีย์ทดสอบ แต่สารสกัดจากผล มะแขว่นด้วยเอทานอล-น้ำ มีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญของเชื้อจุลินทรีย์ สารสกัดหยาบเอทานอล-น้ำจากใบขนุนพันธุ์ฟ้าถล่ม สารสกัดผลมะแขว่น และสารสกัดผสมจากใบขนุนพันธุ์ฟ้าถล่มและผลมะแขว่น มีฤทธิ์ต้านออกซิเดชั่นที่ค่า EC50 เท่ากับ 0.50, 7.55 และ 30.90 ไมโครกรัมต่อมิลลิลิตร ตามลำดับ เทียบกับสารละลายมาตรฐาน BHT และ BHA (EC50 เท่ากับ 5.44 และ 0.02 ไมโครกรัมต่อมิลลิลิตร ตามลำดับ) สารสกัดผสมยังมีฤทธิ์ต้านจุลินทรีย์ทดสอบทั้ง 7 สายพันธุ์ ที่ค่า MIC 2.5-10 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร 2)การวิเคราะห์ด้วย TLC ของใบขนุนพันธุ์ฟ้าถล่มและผลมะแขว่น พบมีสารจำพวก Steroids, และ Flavonoids แต่ไม่พบสารจำพวก Alkaloids การวิเคราะห์ด้วย RP-HPLC พบว่าโครมาโทแกรมของสารสกัดจากใบขนุนพันธุ์ฟ้าถล่ม มีพีกเด่นที่ RT 13 นาที และโครมาโทแกรมของสารสกัดจากผลมะแขว่น มีพีกเด่นที่ RT 23 นาที 3)การพัฒนาสูตรแชมพู พบว่าสูตรที่ 9 คือสูตรที่ดีที่สุด และเมื่อนำไปทดสอบความคงสภาพของผลิตภัณฑ์แชมพูพบว่า กลิ่น สี ความหนืด และพีเอชของผลิตภัณฑ์ไม่มีการเปลี่ยนแปลง ไม่เกิดการแยกชั้นและการจับตัวเป็นก้อน 4)ผลิตภัณฑ์แชมพูมีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญของจุลินทรีย์ทั้ง 7 สายพันธุ์ 5)ผลการอบรมเชิงปฏิบัติการ พบว่าผู้เข้ารับการอบรมมีความรู้ก่อนและหลังการอบรมแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.01 และผู้เข้ารับการอบรมมีความพึงพอใจในการอบรมมีคะแนนเฉลี่ย 4.30 อยู่ในระดับดีมาก

Abstract: This study aimed to 1) Develop the extraction process of a mix herbal extract having the anti-microbial and antioxidation effects. 2) Analyze the chemical composition of the extracts from Artocarpus heterophyllus dry leaves and Zanthoxylum limonella dry fruits. 3) Develop an anti-microbial herbal shampoo containing an appropriate mix extract from Artocarpus heterophyllus dry leaves and Zanthoxylum limonella dry fruits; assess the physical and chemical properties of the shampoo. 4) Test the anti-microbial efficacy. herbal shampoo containing an appropriate mix extract from Artocarpus heterophyllus dry leaves and Zanthoxylum limonella dry fruits. 5) Oriented approach to training about the shampoo will be performed for those interested. Various extraction processes were studied on A. heterophyllus dry leaves using solvent polarity descending extraction, maceration, soxhlet extraction and reflux extraction. The Z. limonella dry fruit was extracted by maceration with ethanol-water. The anti-microbial assay using the paper disk agar diffusion method was used to select the appropriate mix extract effective against 7 strains of tested microbial including P. acnes DMST 14916, S. aureus DMST 8013, S. aureus DMST 8840, S. epidermidis DMST 12228, S. pyogenes DMST 17020, C. albicans DMST 90028 and C. albicans DMST 10231. The extracts and mix extract were assayed for antioxidation activity using DPPH radical scavenging. TLC fingerprints was used to analyze chemical constituents in the extracts. Markers were analyzed by RP-HPLC. Shampoo formulations was developed using the appropriate mix extract. The physicochemical properties and stability of the best formula were assessed. In vitro anti-microbial efficacy was assessed using 1-min paper disk agar diffusion method. After that, training was performed to 30 students under the Bachelor of Public Health Program, Faculty of Science and Technology, Valaya Alongkorn Rajabhat University under the Royal Patronage, Pathumthani. The results showed that1) The suitable extraction process for A. heterophyllus dry leaves was maceration with ethanol-water which gave high yield of the crude extract (7.09 %). The crude ethanol extract obtained from maceration with ethanol-water of Z. Limonella dry fruits was 17.24 % yield. All crude extracts from A. heterophyllus dry leaves were not anti-acne. The crude ethanol-water extract from Z. Limonella fruits was active against acne causing bacteria The crude ethanol-water extracts from A. heterophyllus leaves, Z. Limonella fruits and their selected mix extract were effective antioxidant at the EC50 0.5, 7.55 and 30.90µg/ml respectively.2)TLC analysis found that A. heterophyllus leaves and Z. Limonella fruits were rich in flavonoids and steroid-terpenes, but no alkaloid was detected. RP-HPLC fingerprints detected by UV 285 nm revealed that the retention times of prominent sample peaks were at 13 min for A. heterophyllus leaves and 23 min for Z. Limonella fruits.3)The best formulation of shampoo was formula 9. Its physical appearance (color, odor, and pH) was unchanged with no separation and/or agglomeration after stability tested at accelerated conditions. 4)The shampoo product was a little more effective against acne-causing microbes than the shampoo base. 5)The training assessment found that the students’ knowledge before and after training was significantly different at the 0.01 level and the training satisfaction of the students was very good by the average of 4.30.

มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์. สำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: ปทุมธานี

Email: arit@vru.ac.th

Name: ศศมล ผาสุข.

Role: ประธานที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์.

Created: 2565

Modified: 2565-09-12

Issued: 2565-09-12

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

BibliograpyCitation : 8585881

CallNumber: วพ 668 ม151ก 2556

tha

DegreeName: วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาวิทยาศาสตรศึกษา

Grantor: มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ฯ

©copyrights มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ฯ

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	Montri Krasaithong 8585881.pdf	25.86 MB	24	2025-09-22 20:29:05

ใช้เวลา

0.03238 วินาที