มาตรการทางกฎหมายในการมีส่วนร่วมของชุมชนในการทำเหมืองใต้ดิน

Legal measures on community participation for underground mining management

Name: ณธรรศ ชูจิตร

keyword: การมีส่วนร่วมของชุมชนในการทำเหมืองใต้ดิน

; การทำเหมืองใต้ดิน

; สิทธิชุมชน

Abstract: การทำเหมืองแร่ใต้ดินของประเทศไทยมีกฎหมายเฉพาะได้แก่พระราชบัญญัติแร่ พ.ศ. 2510 และได้ถูกแก้ไขปรับปรุงครั้งล่าสุดครั้งที่ 5 ปี พ.ศ.2545 โดยมีเหตุผลเพื่อความสอดคล้องกับเทคโนโลยีเหมืองแร่ที่เปลี่ยนไปสามารถขุดหาแร่ในระดับที่มีความลึกมากได้ คลุมสายแร่ในพื้นที่กว้างมากได้ และเอื้ออำนวยต่อการลงทุนและพัฒนาแหล่งแร่ใต้ดิน จากการศึกษาพบว่า การบริหารจัดการทรัพยากรแร่โดยรัฐเพียงฝ่ายเดียวนั้นเกิดปัญหาและอุปสรรคในหลายมิติ ได้แก่ เกิดปัญหาความขัดแย้งเกิดขึ้นระหว่างรัฐ ผู้ประกอบการ และประชาชนในชุมชน รวมถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม เนื่องด้วยกฎหมายแร่และกฎหมายที่เกี่ยวข้องไม่สามารถกำกับดูแลการทำเหมืองใต้ดินได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่เป็นไปตามแนวทางการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม การบริหารจัดการทรัพยากรแร่ยังเป็นไปในลักษณะรวมศูนย์อำนาจ ขาดการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริง ซึ่งการมีส่วนร่วมของชุมชนเป็นกลไกหนึ่งที่จะทำให้การบริหารจัดการแร่เป็นไปตามหลักการอนุรักษ์ และสอดคล้องกับหลักการพัฒนาที่ยั่งยืนได้เป็นอย่างดี จะเห็นได้ว่าในกฎหมายแร่ของประเทศไทยก็ได้บัญญัติเกี่ยวกับการมีส่วนร่วมของชุมชนไว้แต่ยังอยู่ในระดับต้นเท่านั้น นักผู้เขียนจึงได้เสนอมาตรการทางกฎหมายในการมีส่วนร่วมของชุมชนเพิ่มเติมเพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อประเทศ ดังนี้ ประการที่ 1 การทำเหมืองแร่ในประเทศไทยต้องมีหลักการและเหตุผลที่คำนึงถึงหลักการพัฒนาที่ยั่งยืน และหลักการอนุรักษ์ โดยมุ่งเน้นกระบวนการการมีส่วนร่วมของชุมชนและผู้มีส่วนได้เสียเป็นสำคัญ ประการที่ 2 ต้องมีแผนการบริหารจัดการทรัพยากรแร่ของชาติ และมีการประเมินผลกระทบในระดับยุทธศาสตร์ (SEA) ประการที่ 3 กำหนดการใช้สิทธิชุมชนให้ชัดเจนโดยชุมชนในเขตเหมืองใต้ดินนั้นต้องจดแจ้งจัดตั้งชุมชน หรือจัดตั้งสภาองค์กรชุมชน ไว้กับสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชนมาพิจารณาประกอบการใช้สิทธิ ประการที่ 4 ปรับปรุงมาตรฐานการจัดทำรายงานการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) ให้มีมาตรฐานโดยทางเลือกที่ 1 ให้คณะกรรมการแร่เป็นผู้กลั่นกรอง และเห็นชอบผู้ชำนาญการจัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม ทางเลือกที่ 2 กำหนดให้มีองค์กรวิชาชีพในการกำกับดูแลผู้จัดทำรายงานการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อม ทางเลือกที่ 3 กำหนดให้มีสำนักงานที่เป็นอิสระ ควบคุมดูแลกระบวนการจัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อมทั้งระบบ ประการที่ 5 กฎหมายแร่ควรมีคณะกรรมการแร่ 3 ชุดได้แก่ คณะกรรมการนโยบายแร่ คณะกรรมการแร่ และคณะกรรมการแร่ระดับจังหวัด ซึ่งมีสัดส่วนผู้แทนจากชุมชนและผู้มีส่วนได้เสียเป็นกรรมการ มีอำนาจหน้าที่เป็นผู้พิจารณา กลั่นกรอง และให้ความเห็นชอบต่อการดำเนินการทำเหมืองใต้ดินต่อผู้มีอำนาจ ประการที่ 6 การทำเหมืองแร่ใต้ดินต้องได้รับความยินยอมจากชุมชนและเจ้าของที่ดิน ประการที่ 7 มีการติดตามตรวจสอบการทำเหมืองใต้ดินที่ครอบคลุมทั้งกระบวนการตั้งแต่แผนการดำเนินการ ระหว่างดำเนินการ ตลอดจนการบำรุงรักษาและฟื้นฟูขุมเหมือง ประการที่ 8 การกำหนดค่าภาคหลวงต้องกำหนดให้เหมาะสมเพียงพอในการนำมาส่งเสริมเศรษฐกิจของชุมชน ส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม รวมถึงต้องกำหนดกรอบการฟื้นฟูขุมเหมืองและบริเวณโดยรอบให้คืนสู่สภาพเดิมให้มีความชัดเจน ประการที่ 9 กำหนดให้มีกองทุนประกันภัย เพื่อใช้ในการเยียวยาผู้เสียหายเบื้องต้น การกำจัดมลพิษที่เกิดขึ้นอย่างรุนแรง รวมถึงการบำรุงรักษาและฟื้นฟูเหมืองหลังจากปิดเหมือง

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. หอสมุดแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: preserv@tu.ac.th

Name: บุญศรี มีวงศ์อุโฆษ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2558

Modified: 2564-09-27

Issued: 2564-09-27

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

DOI: 10.14457/TU.the.2015.617

tha

DegreeName: นิติศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: กฎหมายทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

Grantor: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	4233natrust.pdf	1.15 MB	3	2025-12-04 14:34:31

ใช้เวลา

0.031168 วินาที