พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน กับพลวัตความหมาย ชาติ-ศาสน์-กษัตริย์ ในสังคมไทย

Royal institute dictionary and the dynamics of nation-religion-monarchy in Thai society

Name: มานิตา ศรีสิตานนท์

keyword: พจนานุกรม

Othors: ภาษาไทย -- พจนานุกรม

; อุดมการณ์ภาษา

; บันทึกการเปลี่ยนแปลงสังคมไทย

Abstract: ดุษฎีนิพนธ์เล่มนี้ศึกษาพลวัตความหมายของ “ชาติ-ศาสน์-กษัตริย์” ในสังคมไทยผ่านพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถานโดยเน้นการทำวิจัยเชิงเอกสารในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2493 พ.ศ. 2525 พ.ศ. 2542 และ พ.ศ. 2554 ตลอดจนศึกษาเอกสารที่ผลิตโดยราชบัณฑิตยสถาน เพื่อนำข้อมูลมาใช้ประกอบกับข้อมูลจากภาคสนามที่ได้จากการสังเกตการณ์ และการสัมภาษณ์ความคิดของราชบัณฑิตผู้มีบทบาทสำคัญในการจัดทำพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน ในประเด็นเกี่ยวกับความคิดเกี่ยวกับภาษา วิธีการทำพจนานุกรม และหลักเกณฑ์เกี่ยวกับภาษา ผู้ศึกษานำข้อมูลทั้งหมดทำการวิเคราะห์ภายใต้กรอบทฤษฎีภาษาในฐานะสื่อของอุดมการณ์บนฐานคิดของภาษาศาสตร์มาร์กซิสม์ ภาษามาตรฐานของบูร์ดิเยอ และอุดมการณ์ทางภาษา งานวิจัยนี้เสนอว่า พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถานนอกจากจะเป็นแหล่งอ้างอิงทางภาษาแล้ว ยังมีบทบาทในการเป็นบันทึกการเปลี่ยนแปลงของสังคมที่แสดงให้เห็นถึงพลวัตความหมายของ “ชาติ-ศาสน์-กษัตริย์” อย่างมีจุดมุ่งหมายในเชิงอุดมการณ์ชาตินิยม กล่าวคือ นิยามของ “ชาติ” ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถานได้รับการปรับเปลี่ยนตลอดเวลา เริ่มต้นจากพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2493 ที่คำว่า “ชาติ” หมายถึง ชาติกำเนิด เปลี่ยนแปลงไปสู่ “ชาติ” ที่เกิดขึ้นจากการเน้นย้ำประดิษฐกรรมที่สร้างสำนึกความเป็นชาติ ดังปรากฏให้เห็นผ่านคำศัพท์ นิยาม และตัวอย่างในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน ฉบับ พ.ศ. 2525 ฉบับ พ.ศ. 2542 และฉบับ พ.ศ. 2554 ความเปลี่ยนแปลงดังกล่าวมีนิยามคำว่า “ศาสนา” และคำที่เกี่ยวข้องเป็นองค์ประกอบที่ช่วยประสานระหว่างอุดมการณ์ “ชาติ” และ “กษัตริย์” ส่วนคำศัพท์และนิยาม “กษัตริย์” ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถานแสดงให้เห็นถึงการเปลี่ยนผ่านจาก “เทวราชา” มาสู่ “ธรรมราชา” ที่มีนัยของความใกล้ชิดกับประชาชนและมีความหมายครอบคลุมพระราชกรณียกิจเพื่อประชาชน พลวัตคำศัพท์และความหมาย “ชาติ-ศาสน์-กษัตริย์” ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถานจึงเป็นบันทึกการเปลี่ยนแปลงสังคมไทยนับตั้งแต่ยุคชาตินิยม-รัฐนิยมในฉบับ พ.ศ. 2493 ยุคพัฒนา-สร้างชาติในฉบับ พ.ศ. 2525 ยุคอุตสาหกรรมใหม่ในฉบับ พ.ศ. 2542 และยุครื้อฟื้นกษัตริย์ชาตินิยมในฉบับ พ.ศ. 2554

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. หอสมุดแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: preserv@tu.ac.th

Name: ยุกติ มุกดาวิจิตร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2559

Modified: 2564-05-19

Issued: 2564-05-18

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

DOI: 10.14457/TU.the.2016.691

tha

DegreeName: ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: มานุษยวิทยา

Grantor: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	2386manita.pdf	2.82 MB	18	2025-08-05 16:22:11

ใช้เวลา

0.033016 วินาที