การค้าข้าวข้ามโขง : กรณีศึกษาการต่อรองทางเศรษฐกิจที่ไม่เป็นทางการ ณ หมู่บ้านแห่งหนึ่งที่พรมแดนไทย ลาว

Cross-Mekong rice trade: A Case study of negotiation in informal economy in a village at Thai-Lao border

Name: อรุษา ปัญญากดแก้ว

ThaSH: ข้าว -- การค้า

ThaSH: ข้าว -- การค้า -- ลาว

ThaSH: ไทย -- การค้ากับต่างประเทศ -- ลาว

ThaSH: ลาว -- การค้ากับต่างประเทศ -- ไทย

Abstract: วิทยานิพนธ์นี้มุ่งทำความเข้าใจพลวัตของชายแดนและการกำกับควบคุมชุมชนชายแดน ไทย – ลาวผ่านการศึกษาการค้าข้าวข้ามโขงในหมู่บ้านโบกหิน (ชื่อสมมติ) การค้าข้าวข้ามโขงคือกิจกรรมที่อยู่ในพรมแดนหลากมิติ และเป็นพื้นที่ของความสัมพันธ์เชิงอำนาจระหว่างชาวบ้านผู้ค้าข้าว คู่ค้าในฝั่งไทย เจ้าหน้าที่รัฐระดับท้องถิ่น และเจ้าหน้าที่ควบคุมชายแดน ผู้ศึกษาติดตามเส้นทางการค้าข้าวโดยเริ่มตั้งแต่หมู่บ้านโบกหินย้อนกลับไปยังจุดแลกเปลี่ยนข้าวที่สำคัญในฝั่งลาวคือหมู่บ้านนาใหญ่ (ชื่อสมมติ) โรงสีข้าว ไปจนถึงแหล่งผลิตข้าวในชุมชนเกษตรกรรมในชุมชนใกล้เคียง ผู้ศึกษาปรับใช้เครื่องมือต่าง ๆ เพื่อเก็บข้อมูลจากผู้กระทำการที่เกี่ยวข้องกับการค้าข้าวในพื้นที่ศึกษา จนได้มาซึ่งข้อมูลเกี่ยวกับพัฒนาการของการค้าข้าวข้ามโขง ที่ถูกกำกับโดยรูปแบบความสัมพันธ์ระหว่างผู้คนที่เกี่ยวข้อง แบ่งออกเป็น 3 รูปแบบ ใน 3 ช่วงเวลา ได้แก่ การค้าข้าวบนฐานความสัมพันธ์แบบเครือญาติ (ทศวรรษที่ 2540) การค้าข้าวบนฐานความสัมพันธ์เชิงองค์กร (ช่วงพ.ศ. 2550 – 2553) และการค้าข้าวบนฐานความสัมพันธ์เชิงอำนาจ (ช่วงพ.ศ. 2554 – 2555) อาชีพผู้ค้าข้าวข้ามโขง เริ่มต้นจากการเป็นผู้ค้ากลุ่มเล็กที่อาศัยความสัมพันธ์แบบเครือญาติเพื่อรวบรวมทุนระหว่างญาติพี่น้องเพื่อนำข้าวจากฝั่งลาว ช่วงเวลาต่อมา การค้าข้าวถูกจัดการโดยฐานความสัมพันธ์เชิงองค์กร กลุ่มผู้ค้าข้าวเปลี่ยนเป็นกลุ่มใหญ่ขึ้น ประกอบด้วยสมาชิกที่ร่วมระดมทุนตาม ฐานทุนในการดำรงชีพที่แต่ละคนมี สมาชิกแต่ละคนในกลุ่มจึงมีตำแหน่งและทำหน้าที่แตกต่างกัน ประกอบด้วย สมาชิกผู้เป็นนายทุน สมาชิกผู้ขับเรือ สมาชิกผู้ขับรถ สมาชิกผู้แบกข้าว สมาชิกผู้ประสานงานและจัดการกลุ่ม โครงสร้างและรูปแบบการจัดการการค้าข้าวในช่วงเวลานี้จึงรองรับการนำเข้าเชิงพาณิชย์ได้ ในช่วงต่อมา การค้าข้าวบนฐานความสัมพันธ์เชิงอำนาจอาศัยโครงสร้างการจัดการที่มีอยู่เพื่อค้าข้าวเชิงพาณิชย์เต็มรูปแบบ แต่ถูกซ่อนเร้นภายใต้ภาพการอุปถัมภ์ที่ถูกเชื่อมโยงกับการดำรงชีพ กลุ่มผู้ค้าข้าวต่อรองทางความหมายโดยนำเสนอการค้าข้าวในฐานะพื้นที่ที่สมาชิกกลุ่มอุปถัมภ์ซึ่งกันและกันเพื่อดำรงชีพ กลุ่มผู้ค้าข้าวสามารถต่อรองและสร้างพันธสัญญากับเจ้าหน้าที่ผู้ควบคุมชายแดนได้ การค้าข้าวจึงดำเนินต่อไปได้ อย่างไรก็ตาม ในช่วงพ.ศ. 2555 การค้าข้าวที่กำลังเติบโต ต้องหยุดลงเนื่องจากกระแสสังคมที่จับตามองและเชื่อมโยงปรากฏการณ์การนำเข้าข้าวจากประเทศเพื่อนบ้านกับปัญหาการสวมสิทธิ์ในโครงการรับจำนำข้าวของรัฐบาลพรรคเพื่อไทยไว้ด้วยกัน ปรากฏการณ์นี้สร้างแรงกดดันให้เจ้าหน้าที่ผู้ควบคุมชายแดนและเจ้าหน้าที่รัฐระดับท้องถิ่นควบคุมไม่ให้ชาวบ้านโบกหินมีการนำเข้าข้าวจากฝั่งลาวอย่างเด็ดขาด หลังจากการค้าข้าวข้ามโขงต้องหยุดลง ผู้ค้าข้าวที่ครอบครองฐานทุนแตกต่างกันออกไปจึงต้องปรับตัวเพื่อหารายได้ในวิถีทางอื่น ๆ ได้แก่ การค้าสินค้าผิดกฎหมายร้ายแรงกว่าการค้าข้าว และการใช้พื้นที่ตลาดนัดเพื่อค้าขาย

มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. สำนักหอสมุด

Address: เชียงใหม่

Email: cmulibref@cmu.ac.th

Name: จักรกริช สังขมณี

Role: ประธานกรรมการ

Name: อานันท์ กาญจนพันธุ์

Role: กรรมการ

Name: ยศ สันตสมบัติ

Role: กรรมการ

Name: ปิ่นแก้ว เหลืองอร่ามศรี

Role: กรรมการ

Created: 2559

Modified: 2563-01-04

Issued: 2563-01-04

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

CallNumber: ว 382.41318 อ174ก

tha

DegreeName: ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: การพัฒนาสังคม

Grantor: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

©copyrights มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	socde80459apyk_full.pdf	3.19 MB	14	2024-09-23 12:00:20

ใช้เวลา

0.04459 วินาที