กระบวนการพัฒนาพฤติกรรมเชิงจริยธรรมของชาวพุทธ: กรณีศึกษาผู้จาริกแสวงบุญ ณ สังเวชนียสถาน 4 ตำบล ประเทศอินเดีย-เนปาล

The Development Process of Buddhist Ethical Behavior: A Case Study of Thai Buddhist Pilgrims at the Four Holy Sites of Buddhism in India and Nepal

Name: เอื้ออารีย์ วัยวัฒนะ

keyword: จริยธรรม

; จาริกแสวงบุญ

; สังเวชนียสถาน

; พุทธ

Abstract: งานวิจัยนี้ใช้ระเบียบวิธีวิจัยผสมผสานระหว่างวิจัยเชิงคุณภาพและวิจัยเชิงปริมาณ มีวัตถุประสงค์การวิจัย คือ (๑) เพื่อศึกษาแนวคิดการจาริกแสวงบุญตามหลักศาสนาและการพัฒนาพฤติกรรมเชิงจริยธรรมในพุทธศาสนาและศาสตร์สมัยใหม่ (๒) เพื่อศึกษากระบวนการพัฒนาพฤติกรรมเชิงจริยธรรมของผู้จาริกแสวงบุญ ณ สังเวชนียสถาน ๔ ตำบล ประเทศอินเดีย-เนปาล (๓) เพื่อเสนอรูปแบบการพัฒนาพฤติกรรมเชิงจริยธรรมของชาวพุทธ กลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลักแบ่งเป็น ๓ กลุ่ม คือ กลุ่มที่ ๑ ได้แก่ ผู้จาริกแสวงบุญกลุ่มทดลอง จำนวน ๔๐ ท่าน กลุ่มที่ ๒ ได้แก่ ผู้ให้ข้อมูลหลักในการสัมภาษณ์เชิงลึก ประกอบด้วย ผู้เชี่ยวชาญด้านพฤติกรรมศาสตร์ ๓ ท่าน วิทยากรนำจาริก แสวงบุญ ๓ ท่าน ผู้มีประสบการณ์จาริกแสวงบุญ ๓ ท่าน และผู้จาริกแสวงบุญจากกลุ่มทดลอง ๑๐ ท่าน กลุ่มที่ ๓ ได้แก่ผู้เชี่ยวชาญที่ร่วมการสนทนากลุ่ม จำนวน ๗ ท่าน ผลการศึกษา พบว่า ๑. การจาริกแสวงบุญตามหลักศาสนากับการพัฒนาพฤติกรรมเชิงจริยธรรม การจาริกแสวงบุญมีจุดเริ่มต้นจากการที่ศาสนิกชนมีศรัทธาเลื่อมใสในศาสนา จึงมีความปรารถนาจะแสดงออกซึ่งความระลึกถึงในพระคุณของพระศาสดาด้วยการเดินทางไปสู่สถานที่ศักดิ์สิทธิ์อันเป็นสัญลักษณ์หรือตัวแทนของพระองค์ สถานที่ศักดิ์สิทธิ์เหล่านี้เป็นจุดมุ่งหมายร่วมอันมีบรรยากาศที่มีอิทธิพลต่อความรู้สึกภายใน ตอกย้ำให้บุคคลมีศรัทธาหนักแน่นตั้งมั่น ส่งผลให้บุคคลยินยอมพร้อมใจที่จะปฏิบัติตามหลักคำสอน ปราศจากข้อสงสัยในการกระทำดีตามหลักศาสนา ของตน ช่วยพัฒนาพฤติกรรมเชิงจริยธรรมให้คนตั้งมั่นประพฤติในสิ่งดียิ่งขึ้นในการดำรงชีวิตต่อไป ๒. กระบวนการพัฒนาพฤติกรรมเชิงจริยธรรมของผู้จาริกแสวงบุญ กระบวนการคือลำดับขั้นและวิธีการในการพัฒนาพฤติกรรมเชิงจริยธรรมของผู้จาริกแสวงบุญโดยอาศัยกระบวนการเรียนรู้ที่ได้จาก (๑) การทำกิจกรรมขณะจาริกแสวงบุญ ณ สังเวชนียสถาน ๔ ตำบล ประเทศอินเดีย-เนปาล ซึ่งแบ่งออกเป็นกิจกรรมภาคปริยัติ เช่นการฟังวิทยากรบรรยาย และกิจกรรมภาคปฏิบัติ เช่น การสวดมนต์ เจริญภาวนา การถวายเครื่องสักการะบูชา (๒) ประสบการณ์จากการได้สัมผัสบรรยากาศของ สังเวชนียสถาน ๔ และสิ่งแวดล้อมในประเทศอินเดีย-เนปาล เมื่อทำการเปรียบเทียบพฤติกรรมเชิงจริยธรรมของผู้จาริกแสวงบุญตามหลักสถิติ พบว่า ๒.๑ ผู้จาริกแสวงบุญคณะที่เน้นการปฏิบัติบูชามีพฤติกรรมเชิงจริยธรรมหลังการจาริกแสวงบุญแตกต่างจากก่อนการจาริกแสวงบุญอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ .๐๕ ๒.๒ ผู้จาริกแสวงบุญคณะที่เน้นสักการะนมัสการมีพฤติกรรมเชิงจริยธรรมหลังการจาริกแสวงบุญแตกต่างจากก่อนการจาริกแสวงบุญอย่างไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ ๒.๓ ผู้จาริกแสวงบุญคณะที่เน้นการปฏิบัติบูชามีพฤติกรรมเชิงจริยธรรมหลังการจาริกแสวงบุญสูงกว่าคณะที่เน้นสักการะนมัสการอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ .๐๕ ๓. รูปแบบการพัฒนาพฤติกรรมเชิงจริยธรรมของพุทธศาสนิกชน รูปแบบการพัฒนาพฤติกรรมเชิงจริยธรรมของพุทธศาสนิกชน ตามโมเดลซิปปา (CIPPA Model) มีปัจจัยนำเข้า คือ ปัจจัยภายใน (Construct) และปัจจัยภายนอก (Interaction) ของตัวผู้จาริกแสวงบุญ ปัจจัยภายนอกหรือปรโตโฆสะ เช่น วิทยากร สถานที่ ที่ดี ย่อมเสริมสร้างให้บุคคลเกิดศรัทธาต่อหลักธรรมคำสอนของศาสนา ซึ่งกระตุ้นต่อปัจจัยภายใน คือโยนิโสมนสิการ ช่วยให้บุคคลพิจารณาเกิดสัมมาทิฏฐิ ส่วนการขับเคลื่อนกระบวนการเรียนรู้เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมนั้นคือ กิจกรรมตามศาสนพิธี ที่พุทธศาสนิกชนต้องร่วมปฏิบัติเอง (Physical Participation) และดำเนินไปอย่างสอดคล้องกับหลักบุญกิริยาวัตถุ หลักไตรสิกขา หรืออริยมรรค ๘ โดยสามารถวัดการพัฒนาพฤติกรรมเชิงจริยธรรมได้ตามหลักภาวนา ๔ ซึ่งแบ่งเป็นด้าน กาย ศีล จิต ปัญญา (Process Learning) เมื่อบุคคลตรวจสอบตนเองใน ๔ ด้านและเรียนรู้พัฒนาพฤติกรรมได้ถูกต้องตรงทางย่อมเป็นประโยชน์อย่างยิ่งทั้งแก่ตนเองและผู้อื่นในสังคม (Application)

Abstract: This paper uses a combination of qualitative and quantitative research methods to explore the following research objectives: (1) to study the idea of religious pilgrimages and development of ethical behaviors in Buddhism and in modern sciences, (2) to study the process of ethical behavior development of the pilgrims at the Four Holy Sites of Buddhism in India and Nepal, and (3) to present a model of ethical behavior development for Buddhists. There are 3 groups of key informants, which are: (1) A sample group of 40 religious pilgrims, (2) A group of key informants for in-depth interviews, comprising of 3 behavioral experts, 3 pilgrimage leaders, 3 experienced pilgrims, and 10 pilgrims from the sample group, and (3) A group of 7 experts who participated in the focused group interview. The study has shown that: (1) Religious Pilgrimages and Development of Ethical Behaviors The pilgrimages begin when religious followers have devout faith in the religion and therefore have the desires to express the remembrance of and the gratitude towards the founder of a religion by traveling to the holy sites that are the symbols of or connected with the founder. Such the sacred locations are the common destinations with atmosphere that can influence the pilgrims’ inner emotions. With strengthened faith, the pilgrims can be of more willing to adhere to the doctrines without doubting the value of the ethical behavior based on one’s own religion, resulting in one’s own development of ethical behavior in daily life. (2) The Process of Ethical Behavior Development for the Pilgrims. The process includes the steps and the approach of ethical behavior development for the pilgrims through the learning processes from: (A) The activities performed during the pilgrimage at the Four Holy Sites of Buddhism which include the study activities, such as listening to the lectures, and the practical activities, such as praying, meditating, and worshiping. (B) The experience from being in touch with the atmosphere of the Four Holy Sites of Buddhism and the surrounding area in India and Nepal. When making statistical comparisons of the ethical behavior of the pilgrims, we found as follows: (2.1)The pilgrims who participated in the pilgrimages that emphasized meditation practices have different ethical behavior before and after the pilgrimage with statistical significance of 0.05 (2.2)The pilgrims who participated in pilgrimages that emphasized praying and worshiping practices have no statistically significant difference in ethical behavior before and after the pilgrimage. (2.3) The pilgrims who participated in pilgrimages that emphasized meditation practices have the higher ethical behavior after pilgrimages than those who participated in the pilgrimages that emphasized the praying and the worshiping practices with statistical significance of 0.05 (3) The model of Ethical Behavior Development for the Buddhists. The model of ethical behavior development for the Buddhists, based on CIPPA Model, is of the inputs that are the internal factors (Construct) and the external factors (Interaction) of the individual pilgrims. The external factors (external voices and opinions) such as good pilgrimage guides and location can induce the persons to have faith in the religious doctrine which in turn can influence the internal factors (internal reasoning and critical reflection) which causes the individual pilgrim to reach the "Right View Discourse" (Sammaditthi). The learning process factors that drive behavioral changes are the religious rituals in which the Buddhists can actively participate (Physical Participation) and which are in line with the Bases of Meritorious Action, the Three Studies, or the Noble Eightfold Path, and that can measure the development of ethical behaviors through the Four Aspects of Self-Developments, which are physical, moral, spiritual and wisdom development (Process Learning). An individual, who can have introspection in the four aspects and can learn to develop correct behaviors, will be beneficial both to oneself and to others in the societies (Application).  

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: อยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระมหาสมบูรณ์ วุฑฺฒิกโร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: พระมหาสุทิตย์ อาภากโร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2558

Modified: 2561-07-12

Issued: 2561-07-12

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	MCU580102029.pdf	29.12 MB	51	2024-09-27 20:01:01

ใช้เวลา

0.014212 วินาที