วิถีชีวิตชุมชนรอบเขื่อนหลังการสร้างเขื่อนพิมาย จังหวัดนครราชสีมา

The suitable communities way of life after the construction of Phimai Dam in Nakhorn Ratchasima province

Name: คมแสน พิลาสมบัติ

keyword: การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ

ThaSH: การเปลี่ยนแปลงทางสังคม -- ไทย

Classification :.DDC: 303.48

Abstract: การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อ 1) ศึกษาสภาพวิถีชีวิตชุมชนและบริบทด้านสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรมของชุมชนรอบเขื่อนพิมาย 2) เพื่อวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงสภาพวิถีชีวิตชุมชนและบริบทด้านสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม และ 3) เพื่อค้นหาแนวทางในการปรับปรุงและส่งเสริมวิถีชีวิตชุมชนรอบเขื่อนพิมาย ในการพึ่งตนเองได้อย่างยั่งยืนตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง พื้นที่ในการศึกษาวิจัยได้แก่ชุมชนรอบเขื่อนพิมาย 3 ชุมชน คือ ชุมชนบ้านกระเบื้องใหญ่ ชุมชนบ้านในเมือง และชุมชนบ้านท่าหลวง ทำการเก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ การสังเกต และการสนทนากลุ่มย่อย ซึ่งมีกลุ่มตัวอย่างที่ให้ข้อมูลสำคัญภายในชุมชน จำนวน 39 คน ภายนอกชุมชน จำนวน 13 คน รวมจำนวนทั้งสิ้น 52 คน ประกอบด้วย ผู้นำชุมชน ประชาชน เจ้าหน้าที่รัฐ และองค์กรเอกชน ทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหาและนำเสนอผลการศึกษาเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า 1) สภาพวิถีชีวิตในชุมชน ก่อนการสร้างเขื่อนมีการประกอบอาชีพเกษตรกรรมเพื่อการยังชีพ ทรัพยากรธรรมชาติมีความอุดมสมบูรณ์ สภาพสังคมและวัฒนธรรมเป็นระบบแบบพึ่งพาเครือญาติ ยึดระเบียบสังคมโดยเชื่อผู้นำเป็นหลักและมีความเชื่อในคำสอนของพระพุทธศาสนา 2) ในระยะของการสร้างเขื่อน วิถีชีวิตชุมชนเริ่มเปลี่ยนแปลงจากการเวณคืนที่ดินเพื่อการสร้างเขื่อน ทำให้เกิดการอพยพย้ายถิ่นฐานทำกินไปยังพื้นที่ป่าธรรมชาติมีการแผ้วทางพื้นที่ป่าและจับจองเป็นกรรมสิทธิ์ เกิดปัญหาปัจจัยการผลิต ความเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศทำให้เกิดน้ำท่วมและความแห้งแล้งสลับกันไป ชุมชนประสบปัญหาใหม่คือระบบเศรษฐกิจแบบพึ่งพาตลาด ระบบสังคมและวัฒนธรรมเริ่มเปลี่ยนแปลงไปสู่การพึ่งพาตนเองมากขึ้น และ 3) ภายหลังการสร้างเขื่อน พบว่า มีการเปลี่ยนแปลงบริบทด้านสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรมของชุมชนอย่างรุนแรง มีการปรับเปลี่ยนวิธีการผลิตเพื่อบริโภคสู่การผลิตเพื่อการค้า เข้าสู่ยุคเกษตรกรรมแบบใช้เครื่องจักร เทคโนโลยี และสารเคมี เกิดการกู้ยืมเงินเพื่อการลงทุนและเกิดภาวะหนี้สิน ชุมชนขับเคลื่อนไปด้วยสังคมบริโภคนิยม เกิดปัญหายาเสพติด สินค้าราคาแพงแต่ราคาผลผลิตตกต่ำ สิ่งแวดล้อมเสื่อมโทรมลงจากการกำหนดนโยบายของภาครัฐที่ขาดกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชน และมีการอพยพย้ายถิ่นเข้าไปอยู่ในพื้นที่รอบเขื่อนเพิ่มมากขึ้นเพื่อทำอาชีพประมงและค้าขาย ด้านวัฒนธรรมความเชื่อและค่านิยมเปลี่ยนแปลงไปสู่ค่านิยมใหม่ และยึดติดกับกระแสบริโภคนิยม แต่ก็ยังคงไว้ซึ่งวัฒนธรรมและภูมิปัญญาดั้งเดิมของชุมชนท้องถิ่นที่สืบทอดจากบรรพบุรุษ ส่วนแนวทางในการปรับปรุงและส่งเสริมวิถีชีวิตของชุมชนรอบเขื่อนพิมายสู่การพึ่งตนเองได้อย่างยั่งยืนตามแนวเศรษฐกิจพอเพียงนั้น คนในชุมชนควรปรับตัวหันกลับมาใช้รูปแบบวิถีชีวิตที่สอดคล้องกับวิถีชีวิตที่ผสมผสานระหว่างวิถีชีวิตดั้งเดิมที่ดีงามกับการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมในปัจจุบัน ปรับแนวความคิดสู่การพึ่งพาธรรมชาติมากขึ้น ปรับแนวคิดการพัฒนาจากเน้นหลักเศรษฐกิจแบบใช้เงินตรา เป็นการพัฒนาชุมชนตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อฟื้นฟูสภาพแวดล้อมชุมชนให้เกิดความยั่งยืน โดยสรุป ชุมชนทั้งสามแห่งมีความเห็นว่าเขื่อนพิมายคือ “เส้นเลือดใหญ่ของชาวพิมาย” ที่ทำหน้าที่สูบฉีดเลือดเพื่อหล่อเลี้ยงชุมชนพิมายทั้งอำเภอ ผลกระทบการสร้างเขื่อนทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงบริบทด้านสิ่งแวดล้อมที่เสื่อมโทรมลง เกิดเศรษฐกิจแบบทุนนิยม ระบบสังคมมุ่งสู่กระแสการบริโภคนิยม และยอมรับวัฒนธรรมแบบชุมชนเมือง ชุมชนจึงต้องเผชิญกับความท้าทายกับกระแสการพัฒนาแบบบริโภคนิยมตามวัฒนธรรมตะวันตกอย่างเต็มตัว นโยบายของภาครัฐควรเปิดโอกาสให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการปรับตัวต่อนโยบายการพัฒนาที่มีผลกระทบต่อวิถีชีวิตของชุมชนรอบเขื่อน และนโยบายระดับท้องถิ่นควรมุ่งเน้นให้ชุมชนมีการดำรงชีวิตที่ผสมผสานระหว่างวิถีชีวิตดั้งเดิมที่ดีงาม กับการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมในปัจจุบัน ตลอดจนการพึ่งพาตนเองได้โดยใช้หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเป็นหลักในการพัฒนาชุมชน

Abstract: The objectives of this research were: 1) to study the way of life and livelihoods and the following aspects: the environment, economic, social, and culture of the dam community after the dam construction, 2) to analyze of the dam construction project that caused change to the livelihoods and aforementioned aspects of the dam community, to propose a solution to improve the lifestyle of the affected residents that encourages a self-sufficient way of life to meet with the Sufficiency Economy proposed by the current King Bhumibol of Thailand. The study focused on three affected village communities in three different districts of the Nakhon Ratchasima Province: KrabeuangYai, Naimuang, and Taluang. Data were collected by interviews, participatory and non-participatory observation, and focused group. Samples were 39 internal informants and 13 external informants with a total number of 52 key informants, which consisted of community leaders, residents, government officials, and NGO workers. Content analysis was used to analyzed data.The research was found that: 1) Before building the dam, local people agriculture for living. The natural resources were prosperous. Extended-family structure was applied in the social and cultural contexts, focusing on community leaders and Buddhist principles. 2) During the construction of the dam, the community lifestyle started to change because of expropriating the lands for building the dam. the consequences after as follows. The immigration of first the local people to other natural forest arias. Which were cleared and claimed the ownership. there were problems with the manufactory factors. Moreover, it caused the climate change which brought flash floods and drought. the community countered another problem which is related to an economic system depending on market trends. The social and cultural system started to become more independent. 3) and the dam after was found that there were changing of environment system that become deterioration from the governmental sector’s policy that lack of community participation. For economic aspect found that the self-efficient economic of the community was shifted to capitalism to response to the country economic system. For social aspect found that there was the changing in way of life to consumerism, the increasing on production factors and the problems on social condition. And for cultural aspect found that belief and value had changing and created the new value and way of life of the young generation was depended up on consumerism. However, there and the awareness on culture and local wisdom of community that have been carried on from their ancestor.The optimal solution proposed is to aim for a self-sufficient community in line with the Sufficiency Economy model proposed by King Bhumibol of Thailand. The residents of the communities should re-adopt the lifestyles they led before the dam construction and synthesize that with the current lifestyles they lead. The people should rely more on nature and organic agricultural means. Expenses can be lowered by forgoing capitalism and reverting back to having agriculture has a means to feed the community rather than as an investment potential. All three communities from the group seminar has agreed that the Phimai Dam is the ‘blood of the Phimai community’, flowing to and providing for all who depend on it. The construction of the dam has drastically changed the environment and livelihood of the people, mostly for the worse, community had to faced with adaptation to the western consumerism development. The stance this study takes is that the affected communities should have voice in the matter regarding the Phimai dam. The government should take their stance into serious consideration regarding what must be done, and base their decisions in line with the King’s philosophy of Sufficiency Economy.

มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์. สำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: ปทุมธานี

Email: arit@vru.ac.th

Name: บุญเลิศ วงค์โพธิ์.

Role: ประธานที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์.

Created: 2561

Modified: 2561-05-18

Issued: 2561-05-18

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

BibliograpyCitation : 8590155

CallNumber: วพ 303.48 ค151ว 2557

tha

Spatial: นครราชสีมา

©copyrights มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ฯ

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	8590155.pdf	6.94 MB	108	2024-03-31 23:06:01

ใช้เวลา

0.0154 วินาที