ระบบการตรวจสอบการออกหมายอาญาศึกษาเฉพาะกรณีการสอบสวนของเจ้าพนักงานฝ่ายตำรวจ

System of the super vision of state authority in cast criminal warrant

Name: เอกรัฐ ฤชุโรจน์

ThaSH: หมายจับ -- กฎหมายและระเบียบข้อบังคับ -- วิจัย

Classification :.DDC: 345.052

ThaSH: หมายค้น -- กฎหมายและระเบียบข้อบังคับ -- วิจัย

ThaSH: การสอบสวนของตำรวจ -- การศึกษาเฉพาะกรณี

Abstract: ด้วยเหตุที่คดีอาญาอยู่ภายใต้หลักการตรวจสอบ (Examination Principle) การบังคับใช้กระบวนการยุติธรรมทางอาญาเพื่อให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดจึงสมควรใช้ต่อเมื่อมีความจำเป็นเท่านั้น โดยจะต้องคำนึงถึงดุลยภาคระหว่างการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนกับการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมเป็นสำคัญ ทำให้ทุกองค์กรที่เกี่ยวข้องในการดำเนินคดีอาญาของรัฐมีหน้าที่ตรวจสอบและถ่วงดุลการใช้อำนาจซึ่งกันและกันด้วย ดังนั้นการที่จะเอาบุคคลไว้ในอำนาจรัฐโดยปราศจากเหตุอันสมควรอย่างแท้จริง ย่อมเป็นการใช้อำนาจรัฐที่คุกคามต่อสิทธิและเสรีภาพขั้นพื้นฐานของบุคคลอันขัดต่อหลักสิทธิมนุษยชนอย่างร้ายแรง ในการใช้มาตรการบังคับด้วยการออกหมายอาญาเพื่อรวบรวมพยานหลักฐานในชั้นสอบสวน ไม่ว่าจะเป็นการออกหมายจับหรือหมายค้นก็ดี ศาลเท่านั้นที่มีอำนาจตามกฎหมายในการออกหมายอาญาได้ ซึ่งศาลจะต้องพิจารณาจากภาวะวิสัย (Objectivity) โดยการตรวจสอบภายนอก (Accountability) จากพนักงานสอบสวน หากปรากฏพยานหลักฐานที่จะทำให้ศาลเชื่อว่ามีเหตุสมควรในการออกนั้นได้ ศาลจึงจะใช้ดุลพินิจในการก้าวล่วงต่อสิทธิและเสรีภาพของบุคคลนั้น ด้วยการออกหมายอาญา ดังนั้นอำนาจของเจ้าพนักงานผู้จัดการตามหมายจึงควรมีอย่างเคร่งครัด และควรปฏิบัติหน้าที่เพื่อรักษาสิทธิให้แก่ผู้ถูกบังคับตามหมายด้วย ว่าจากอดีตเรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน ได้มีหมายจับและหมายค้นเป็นจำนวนมากที่เจ้าพนักงานผู้มีหน้าที่จัดการตามหมายนั้น ไม่ได้ทำการรายงานผลในการปฏิบัติตามหมายไปยังศาลแต่อย่างใด ทั้งที่ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 63 ได้กำหนดให้เมื่อเจ้าพนักงานได้จัดการตามหมายอาญาแล้ว ให้บันทึกรายละเอียดในการจัดการนั้น ถ้าจัดการตามหมายไม่ได้ ก็ให้บันทึกพฤติการณ์ไว้ แล้วให้ส่งบันทึกนั้นไปยังศาลที่ออกหมายโดยเร็ว นอกจากนี้ยังมีข้อบังคับของประธานศาลฎีกาว่าด้วยหลักเกณฑ์และวิธีการเกี่ยวกับการออกคำสั่งหรือหมายอาญา พ.ศ. 2548 ข้อ 23 ที่บัญญัติไว้ในทำนองเดียวกันด้วย ดังนั้นการละเลยไม่ปฏิบัติตามกฎหมายของ เจ้าพนักงานดังกล่าวจึงทำให้กระทบต่อสิทธิและเสรีภาพของบุคคลผู้ถูกบังคับตามหมายอาญานั้นโดยตรง อันนำมาสู่การศึกษาวิทยานิพนธ์ฉบับนี้ จากการศึกษาสถิติรายงานการออกหมายจับและหมายค้นของศาลชั้นต้นทั่วราชอาณาจักรของสำนักแผนงานและงบประมาณ สำนักงานศาลยุติธรรม ตั้งแต่ปี 2550 ถึงปี 2557 พบว่า มีความไม่สัมพันธ์กันระหว่างปริมาณคำขอออกหมายที่ศาลอนุญาตกับการรายงานผลการดำเนินการตามหมายต่อศาล ทำให้เกิดข้อสงสัยว่าศาลได้ใช้ดุลพินิจในการตรวจสอบและกลั่นกรองคำขอของพนักงานสอบสวนมากน้อยเพียงใด ซึ่งการละเลยต่อหน้าที่รายงานผลดังกล่าวมีผลกระทบต่ออายุความในการฟ้องคดีอาญา และทำให้เจ้าพนักงานผู้มีหน้าที่ต้องติดตามและดำเนินกระบวนการตามวิธีพิจารณาความอาญาขาดประสิทธิภาพในการปฏิบัติงาน และขาดความโปร่งใสในการใช้อำนาจรัฐในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา ซึ่งจากการศึกษาประเด็นปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น พบว่า 1. ปัญหาการกลั่นกรองเหตุในการออกหมายจับที่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 59 วรรคสอง ให้อำนาจแก่เจ้าพนักงานฝ่ายปกครอง หรือตำรวจ ต้องเป็นพนักงานฝ่ายปกครองตั้งแต่ระดับสาม หรือตำรวจซึ่งมียศตั้งแต่ชั้นร้อยตำรวจตรีหรือเทียบเท่าขึ้นไปมีสิทธิขอออกหมายอาญาได้นั้นไม่เหมาะสม สมควรแก้ไขด้วยการเพิ่มการกลั่นกรองการใช้ดุลพินิจในการเปลี่ยนตัวผู้มีสิทธิร้องขอออกหมายจับ หมายค้น และหมายขังจากพนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจ ต้องเป็นพนักงานฝ่ายปกครองตั้งแต่ระดับสาม หรือตำรวจซึ่งมียศตั้งแต่ชั้นร้อยตำรวจตรีหรือเทียบเท่าขึ้นไป ให้กลายเป็นอำนาจของพนักงานอัยการแทน เช่นเดียวกับสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี และประเทศญี่ปุ่น 2. ปัญหาการขาดประสิทธิภาพในการดำเนินงานตามหมายจับและหมายค้น ที่กระทบต่อเสรีภาพของบุคคล พบว่าการที่เจ้าพนักงานต้องการนำบุคคลมาไว้ในอำนาจรัฐเพื่ออำนวยความสะดวกและคล่องตัวในการดำเนินคดี แต่ไม่รายงานผลจัดการหมายอาญาให้ศาลทราบ ย่อมเป็นการบิดเบือนเป้าหมายของการนำบุคคลมาไว้ในอำนาจรัฐที่กระทำเพื่อจะสามารถปราบปรามอาชญากรรมได้อย่าง มีประสิทธิภาพ และการที่ศาลไม่ติดตามกระบวนการภายหลังการออกหมายจับและหมายค้นของศาล เป็นการปฏิบัติงานที่มีผลกระทบต่อหลักการบริหารงานยุติธรรมที่ดี ศาลซึ่งเป็นผู้อำนาจในการออกหมาย เมื่อได้มอบหมายการใช้อำนาจการจัดการตามหมายให้แก่เจ้าพนักงานแล้ว ควรจะต้องมีการตรวจสอบการปฏิบัติงานตามหมายของเจ้าพนักงานผู้ขอออกหมายนั้นด้วย ว่าได้มีการดำเนินการตามที่ได้ขอออกหมายไปแล้วเพียงใด ดังนั้น หากการรายงานผลในการปฏิบัติงานตามหมายจับและค้นนั้นได้กระทำโดยเคร่งครัด ซึ่งอาจกระทำได้ด้วยการกำหนดโทษทางอาญาหรือทางวินัยแก่เจ้าพนักงานที่มิได้พยายามดำเนินการให้เกิดผลตามหมายจับได้สำเร็จลุล่วงแล้ว ก็จะทำให้เกิดประสิทธิภาพในการทำงาน และลดข้อบกพร่องในการบริหารงานยุติธรรม และเกิดความโปร่งใสในการใช้อำนาจรัฐในกระบวนการยุติธรรมทางอาญาอันเป็นไปตามหลักการตรวจสอบ (Examination Principle) อย่างแท้จริง โดยสมควรทำการแก้ไขดังนี้ 1. แก้ไขบทบัญญัติในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 59 วรรคสอง ให้ผู้มีสิทธิร้องขอออกหมายจับ ได้แก่ พนักงานอัยการเท่านั้น เพื่อเป็นการกลั่นกรองดุลพินิจใน การออกหมายจับในขั้นต้นตั้งแต่แรก ซึ่งจะเป็นผลดีมากกว่าการให้ศาลใช้ดุลพินิจกลั่นกรองเพียง ชั้นเดียว และ การรายงานผลในการปฏิบัติงานตามหมายจับนั้น จะต้องกระทำโดยเคร่งครัด และอาจกำหนดโทษทางอาญา หรือทางวินัยแก่เจ้าพนักงานที่มิได้พยายามดำเนินการให้เกิดผลตามหมายจับได้สำเร็จลุล่วงไป ทั้งนี้เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพในการทำงานและเป็นการลดข้อบกพร่องในการบริหารงานยุติธรรม ทั้งยังเป็นไปตามหลักการตรวจสอบได้ โดยถือว่าเป็นการตรวจสอบภายในขององค์กรนั้นเอง เนื่องจากสถิติผลการปฏิบัติงานตามหมายของผู้ขอ จะเป็นตัวชี้วัดที่แสดงให้เห็นถึงความน่าเชื่อถือของข้อมูลหรือพยานหลักฐานที่ผู้ร้องขอได้แสดงต่อศาลในการยื่นคำร้องขอให้ออกหมาย ดังนั้นสถิติในเรื่องดังกล่าวจึงจำเป็นสำหรับผู้พิพากษาในการนำมาประกอบการพิจารณาใช้ดุลพินิจในการออกหมาย โดยเฉพาะสถิติผลการปฏิบัติงานตามหมายของผู้ขอรายใด พบการกระทำผิดหรือพบสิ่งของที่ต้องยึดในเปอร์เซ็นต์ที่ต่ำ ในโอกาสต่อไปผู้พิพากษาก็ควรจะตรวจสอบพยานหลักฐานของผู้ขอรายนั้นๆอย่างเข้มงวดเป็นพิเศษ 2. แก้ไขบทบัญญัติในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 68 ที่ให้หมายจับมีผลจนกว่าจะจับได้ เว้นแต่เมื่อมีการถอนหมายคืนหรือคดีขาดอายุความ เพราะการให้หมายจับยังคง มีผลต่อไปเรื่อยๆ นั้น ย่อมทำให้หลักประกันในเสรีภาพของบุคคลถูกกระทบกระเทือน ทั้งการออกหมายจับนั้นเป็นไปเพื่อนำตัวบุคคลผู้กระทำความผิดมาไว้ในอำนาจของรัฐเพื่อดำเนินคดี ไม่ใช่เพื่อให้ความสะดวกในการปฏิบัติงานเจ้าพนักงาน ดังนั้นจึงสมควรมีการแก้ไขกฎหมายด้วยการจำกัดเวลาในการมีผลตามหมายจับไว้โดยชัดแจ้ง ซึ่งในประเทศญี่ปุ่นนั้น ได้มีการจำกัดระยะเวลาการมีผลของหมายจับไว้เป็นเวลา 1 เดือน กล่าวคือ หากครบกำหนดระยะเวลาตามหมายแล้ว เจ้าพนักงานผู้จัดการตามหมายจับยังไม่ดำเนินการ หรือดำเนินการไม่เกิดผลตามหมาย ย่อมทำให้หมายนั้นสิ้นอำนาจไปในทันที เช่นนี้ย่อมเป็นการให้หลักประกันแก่สิทธิและเสรีภาพของบุคคลมากกว่าวาจะไม่ถูกกลั่นแกล้งด้วย

มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์. ศูนย์เรียนรู้และหอสมุด.

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: library@dpu.ac.th

Dhurakij Pundit University. Library and Learning Center.

Address: BANGKOK

Email: library@dpu.ac.th

Name: ธานี วรภัทร์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Modified: 2560-12-21

Created: 2560

Issued: 2560-11-15

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

CallNumber: วพ345.052 อ879ร

tha

DegreeName: นิติศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: กฎหมายอาญาและกระบวนการยุติธรรมทางอาญา

Grantor: มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์

©copyrights มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	160997.pdf	2.68 MB	18	2025-07-11 13:35:01

ใช้เวลา

0.203348 วินาที