การวิเคราะห์ทักษะภาวะผู้นำของผู้บริหารตามหลักพุทธธรรมโรงเรียนวิถีพุทธ ระดับประถมศึกษา จังหวัดนนทบุรี

An Analysis of Buddhist Leadership Skills of Administrators According to Buddhist Dhamma at Primary Buddhist Way Schools in Nonthaburi Province

Name: พระครูโอภาสนนทกิตติ์ (ศักดา โอภาโส)

Abstract: การศึกษาวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ คือ ๑) เพื่อศึกษาภาวะผู้นำของผู้บริหารตามหลักพุทธธรรมในการบริหารจัดการโรงเรียนวิถีพุทธระดับประถมศึกษา จังหวัดนนทบุรี ๒) เพื่อศึกษาทักษะภาวะผู้นำของผู้บริหารตามหลักพุทธธรรมในการบริหารจัดการโรงเรียนวิถีพุทธ ระดับประถมศึกษาจังหวัดนนทบุรี ๓) เพื่อนำเสนอทักษะภาวะผู้นำตามหลักพุทธธรรมของผู้บริหารโรงเรียนวิถีพุทธ ในการบริหารงานระดับประถมศึกษาจังหวัดนนทบุรี การศึกษาวิจัยนี้เป็นการวิจัยแบบผสมผสานวิธี (Mixed-Method Research) โดยเก็บรวบรวมข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างผู้บริหารและครูโรงเรียนวิถีพุทธระดับประถมศึกษาจังหวัดนนทบุรี จำนวน ๒๐๐ คน ส่วนการศึกษา เชิงคุณภาพเก็บข้อมูลจากผู้ที่เกี่ยวข้องกับการบริหารโรงเรียนวิถีพุทธ จำนวน ๓๐ รูป/ โดยแบ่งเป็น กลุ่มบ้าน กลุ่มวัด และกลุ่มโรงเรียน จากนั้นนำข้อมูลมาวิเคราะห์ โดยการหาค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย (x) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิจัย พบว่า ๑. ภาวะผู้นำของผู้บริหารตามหลักพุทธธรรมในการบริหารจัดการโรงเรียนวิถีพุทธ ในระดับประถมศึกษา จังหวัดนนทบุรี โดยรวมอยู่ในระดับมากที่สุดทั้งในด้านปัจจัยนำเข้า กระบวนการ และผลกระทบ โดยด้านผลกระทบมีผลการศึกษาอยู่ในระดับมากที่สุด ส่วนด้านปัจจัยนำเข้าอยู่ ในระดับมาก ซึ่งแสดงให้เห็นว่า ภาวะผู้นำของผู้บริหารในการบริหารจัดการโรงเรียนวิถีพุทธเน้นผลสำเร็จที่เกิดขึ้น เช่น การมีความรู้ การมีคุณธรรม มากกว่าปัจจัยนำเข้า เช่น การตัดสินใจและแรงจูงใจ ๒. ทักษะภาวะผู้นำของผู้บริหารตามหลักพุทธธรรมในการบริหารจัดการโรงเรียนวิถีพุทธในระดับประถมศึกษา จังหวัดนนทบุรี พบว่า โดยรวมอยู่ในระดับมากที่สุดทั้งในด้านการตัดสินใจ แรงจูงใจ การมีมุนษยสัมพันธ์ การติดต่อสื่อสาร และการนำไปสู่การเปลี่ยนแปลง ซึ่งสัมพันธ์กับภาวะผู้นำที่เป็นกระบวนการบริหาร คือ การเสริมสร้างปัจจัยนำเข้า การพัฒนากระบวนการ และการให้เกิดผลกระทบหรือผลสัมฤทธิ์ที่เหมาะสม ๓. สำหรับหลักพุทธธรรมที่สอดคล้องกับทักษะภาวะผู้นำของผู้บริหารโรงเรียนวิถีพุทธ ในการบริหารงานระดับประถมศึกษาจังหวัดนนทบุรี พบว่า อยู่ในระดับมาก โดยมีความสอดคล้องกัน ดังนี้ ๑) ทักษะด้านการตัดสินใจทางการบริหาร สอดคล้องกับหลักสัปปุริสธรรมและหลักไตรสิกขา ๒) ทักษะด้านการสร้างแรงจูงใจสอดคล้องกับหลักฆราวาสธรรมและหลักอิทธิบาท ๓) ทักษะด้านการติดต่อสื่อสารสอดคล้องกับอปริหานิยธรรม ๔) ทักษะด้านภาวะผู้การเปลี่ยนแปลงสอดคล้องกับหลักสังคหวัตถุ ๕) ทักษะด้านมนุษยสัมพันธ์สอดคล้องกับหลักศีล หลักพรหมวิหารธรรม และหลักกัลยาณมิตร ซึ่งผลการศึกษา ๔. รูปแบบทักษะภาวะผู้นำของผู้บริหารโรงเรียนวิถีพุทธ สามารถบูรณาการเพื่อนำไปสู่การบริหารโรงเรียนวิถีพุทธของผู้บริหารโรงเรียนใน ๓ ด้าน ดังนี้ ๑) ทักษะภาวะผู้นำด้านการครองตน (Leader Skills) สอดคล้องกับหลักไตรสิกขา ๓ (Sikkhà) หลักฆราวาสธรรม ๔ (Gharàvàsa-dhamma) และ หลักสัปปุริสธรรม ๗ (Sappurisa-dhamma) ๒) ทักษะภาวะผู้นำด้านการครองคน (Leader Skills) สอดคล้องกับหลักพรหมวิหาร ๔ (Brahmavihàra) หลักศีล ๕ (five precepts) และหลักกัลยาณมิตร ๗ (Kalyànamittatà) ๓) ทักษะภาวะผู้นำด้านการครองงาน (Leader Skills) สอดคล้องกับหลักอิทธิบาท ๔ (Iddhipàda) หลักสังคหวัตถุ ๔ (Saïgahavatthu) และ อปริหานิยธรรม ๗ (aparihàniyadhamma)

Abstract: The objectives of the research are: 1) to study the Buddhist leadership of administrators in management of Pathomsuksa Buddhist oriented schools in Nonthaburi province, 2) to study the Buddhist leadership skills of administrators in management of Pathomsuksa Buddhist oriented schools in Nonthaburi province, and 3) to present the Buddhist leadership skills of administrators in management of Pathomsuksa Buddhist oriented schools in Nonthaburi province. The mixed-method research design was used for the study. 200 samples from school cluster composed of the school administrators and teachers in Pathomsuksa Buddhist oriented schools in Nonthaburi province were used as the quantitative study. The qualitative study was conducted with 30 persons whose duty concerning to the management of Buddhist oriented schools; community representatives, temple representatives, and school representatives. The quantitative data were analyzed by frequency, percentage, mean and standard deviation (S.D.), while the qualitative data were analyzed by content analysis. The results of the study were found that: 1. The level of Buddhist leadership of administrators in management of Pathomsuksa Buddhist oriented schools in Nonthaburi province was highest in total. While considered in each side, the highest level was on impact, and in-put factor was in a high level. This indicated that Buddhist leadership in management of Buddhist oriented schools placed a focus on achievement, such as knowledge and virtues rather than in-put factors as decision and motivation. 2. The Buddhist leadership skills of administrators in management of Pathomsuksa Buddhist oriented schools in Nonthaburi province was in the highest level totally in decision, motivation, human relation, communication change approach which related to the leadership in administrative process; in-put factor support, process development and appropriate impact or achievement. 3. The Buddhadhamma correlating to leadership of administrators in Buddhist oriented schools in managing primary education level in Nonthaburi province was in the high level and had correlation as follows; 1. The decision making skill in management correlated to the principles of Sappurisa Dhamma and Ti Sikkha, 2. Motivation building skill correlated to the principles of Gharāvāsa Dhamma and Iddhipāda, 3. Communication skill correlated to Aparihāniya Dhamma, 4. Change approach skill correlate to Sanghahavatthu, and 5. Human relation skill correlated to the principles of Precepts, Brahmavihāra Dhamma and Kalyanamitta. 4. The model of leadership skills of administers in Buddhist oriented schools could be integrated with Dhamma for managing the Buddhist oriented schools in 3 aspects; 1. Self control skills correlate to the principles of Ti Sikkha, Gharavāsa Dhamma and Sappurisa Dhamma, 2. Man control skills correlated to the principles of Brahmavihāra Dhamma, Precepts and kalyanamitta, 3. Work control skills correlated to the principles of iddhipāda, Sanghahavatthu and Aparihāniya Dhamma.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: สิน งามประโคน

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: สุเทพ พรมเลิศ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Issued: 2558-10-29

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: สาขาวิชาพุทธบริหารการศึกษา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ใช้เวลา

0.016309 วินาที