การศึกษาวิเคราะห์พุทธจริยศาสตร์ในคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท

Name: พระครูสุนทรชัยวิฒน์ (ทวี สุชีโว - ตัวประโคน)

keyword: คัมภีร์อรรถกถาธรรมบท

Abstract: บทคัดย่อ วิทยานิพนธ์เรื่อง การศึกษาวิเคราะห์พุทธจริยศาสตร์ในคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดเกี่ยวกับพุทธจริยศาสตร์ในคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท และเพื่อศึกษาวิเคราะห์พุทธจริยศาสตร์ในคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร มุ่งเน้นศึกษาเอกสารวิชาการในคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท จากการศึกษา พบว่า หลักพุทธจริยศาสตร์ คือ คำสอนของพระพุทธศาสนาว่าด้วยการแสวงหาความดีสูงสุดของชีวิตมนุษย์ และกฎเกณฑ์ในการตัดสินความประพฤติมนุษย์ว่าสิ่งใดถูก สิ่งใดผิด สิ่งใดดี สิ่งใดไม่ดี ความสำคัญของพุทธจริยศาสตร์ประกอบด้วยทฤษฎีคือ หลักความรู้ธรรมชาติและการประพฤติปฏิบัติ ลักษณะของพุทธ จริยศาสตร์มีสองประการ ได้แก่ อุดมการณ์ที่เกี่ยวกับมนุษย์และสังคมมนุษย์กับอุดมการณ์ที่จะทำให้เกิดความเป็นมนุษย์สมบูรณ์แบบหรือมนุษย์ในอุดมคติ สาระสำคัญของพุทธจริยศาสตร์ คือ การไม่ทำความชั่วทั้งปวง การทำกุศลคือความดีให้พรั่งพร้อม การทำจิตของตนให้ผ่องแผ้ว เกณฑ์วินิจฉัยความดี – ชั่วตามทัศนะของพระพุทธศาสนา ใช้เกณฑ์การตัดสินจากมูลเหตุของการกระทำ คือ เจตนาที่เป็นกุศล-อกุศลเป็นหลัก ใช้ผลของการกระทำ โดยพิจารณาจากการกระทำที่มีผลเป็นทุกข์-มีโทษหรือการกระทำที่ให้ผลเป็นสุข-มีคุณประโยชน์ทั้งแก่ตนเองและบุคคลอื่น ใช้มโนธรรม คือ ความรู้สึกผิดชอบชั่วดีของตนเองและการยอมรับของวิญญูชน คือ การกระทำใดที่วิญญูชนหรือนักปราชญ์หรือบัณฑิตยอมรับ เป้าหมายสูงสุดในชีวิตของพุทธจริยศาสตร์ แบ่งได้เป็นสองระดับ คือ ระดับโลกิยะ และระดับโลกุตระ(นิพพาน) คัมภีร์อรรถกถาธรรมบท เป็นคัมภีร์ที่ประมวลหลักธรรมเทศนาของพระพุทธเจ้าที่ปรากฏอยู่ในพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ มีลักษณะคำประพันธ์เป็นร้อยกรองหรือคาถา ฉันทลักษณ์ที่ใช้ในการประพันธ์ เรียกว่า ฉันท์ ประกอบด้วยส่วนต่าง ๆ ได้แก่ อารัมภกถา วัตถุคาถา คาถา เวยยากรณะ สโมธาน พุทธจริยศาสตร์ในคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท คือการวินิจฉัยความประพฤติดี-ชั่ว ทางกาย ทางวาจา และทางใจ เป้าหมายสูงสุดในชีวิตมีทั้งระดับโลกิยะและโลกกุตระ ระดับโลกิยะเป็นเป้าหมายสำหรับบุคคลที่ใช้ชีวิตประจำวันอย่างเป็นสุข เป็นเป้าหมายสำหรับโลก สังคม และสำหรับประเทศชาติ โลกกุตระเป็นเป้าหมายสำหรับบุคคลที่ปรารถนาจะบรรลุธรรมขั้นสูง และปรารถนาพระนิพพานเป็นที่สุด พุทธจริยศาสตร์ที่ปรากฏในคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท วิเคราะห์ได้ว่าเป็นศาสตร์ที่ว่าด้วยความประพฤติปฏิบัติตามแนวทางพระพุทธศาสนา พุทธจริยศาสตร์ใช้การวินิจฉัยดี-ชั่ว ตามทัศนะของพระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต) เป็นบรรทัดฐานในการพิจารณา คือ เกณฑ์หลัก ยึดเจตนากุศล-อกุศล และเกณฑ์ร่วม พิจารณาจากมโนธรรม การยอมรับของวิญญูหรือนักปราชญ์หรือบัณฑิตชน ลักษณะและผลของการกระทำต่อตนเอง ต่อผู้อื่นและจุดมุ่งหมายสูงสุดในชีวิตได้แก่ พระนิพพานคือความอิสระหลุดพ้น

Abstract: Abstract The Objective of this research is to study the concept of Buddhist ethics in Dhammapada Atthakatha and to analyze Buddhist ethics in Dhammapada Atthakathā. This research is the documentary research emphasizing the academic documents in Dhammapada Atthakathā. The findings of research are as follows; The principles of Buddhist ethics are the teachings of Buddhism concerning with pursuit of the highest goodness in human life and decision criteria the rightness and wrongness, the goodness and badness of human’s behaviors. The significance of Buddhist ethics is the theory i.e. knowing the nature and the practice. The characteristics of Buddhist ethics consist of two principles i.e. the principles i.e. the principle concerning with human and human society, and the principle concerning with making absolute human or ideal human. The main cores of Buddhist ethics are not to do evil, to do good deed, and to purify mind. The decision criteria of goodness and badness are cause of action i.e. wholesome and unwholesome volition; effect of action i.e. happy or suffering result and beneficial or unbeneficial; and conscience i.e. knowing right and wrong things and the acceptability of the scholars. The highest goal of life in Buddhist ethics are divided into two levels i.e. mundane and supra-mundane levels. Dhammapada Atthakathā is the scripture compiling the Buddha’s preaching appeared in the twenty fifth volume of Tipitaka. It is the verse from of poem. The prosody used in writing is called stanza comprising preamble, story, stanza, grammar and summary. Dhammapada Atthakathā says about the decision criteria of goodness and badness of bodily, verbal and mental behaviors. The highest goal in life comprises mundane and supra-mundane levels. The mundane level concerns with the goal of happiness of general people on earth, society and nation. The supra-mundane level concerns with the goal of the persons who yearn for attainment of the highest Dhamma and Nibbana. Having analyzed Buddhist ethics appeared in Dhammapada Atthakathā, it is found that Buddhist ethics says about the practices in according to Buddhist ways. It is in accordance with Phra Promkunaporn (P.A.Payutto)’s view on decision criteria of goodness and badness, that is using the principle criterion i.e. wholesome and unwholesome volition, and using the joining criterion i.e. conscience – the acceptance of scholars and the effect of action to self and others. The highest goal of life is Nibbana i.e. the ultimate freedom.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระครูปริยัติวิสุทธิคุณ, ผศ.ดร.

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. สรเชต วรคามวิชัย

Name: ผู้ช่วยศาสตราจารย์ บรรจง โสดาดี

Issued: 2556-09-09

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ใช้เวลา

0.028957 วินาที