Managing human-elephant conflict (HEC) based on elephant and human behaviors : a case study at Thong Pha Phum National Park, Kanchanaburi, Thailand

การจัดการความขัดแย้งระหว่างคนกับช้างบนฐานพฤติกรรมช้างและพฤติกรรมคน : กรณีศึกษาบริเวณอุทยานแห่งชาติทองผาภูมิ จังหวัดกาญจนบุรี

Name: Bhichet Noonto

LCSH: Elephants -- Effect of human beings on -- Kanchanaburi

LCSH: Elephants -- Conservation -- Kanchanaburi

Abstract: Human-Elephant Conflict (HEC), a serious conservation issue in Asia and Africa, has been causing the loss of human and elephant lives. HEC has been studied in many regions (especially the responses of elephants and humans through various mitigation methods) but in Asia there have been fewer reports. Behavioral perspectives were applied to assess the effects of implementation of mitigation methods on humans and elephants. Elephant crop raiding incidents in six villages of Huai Khayeng District around Thong Pha Phum National Park were recorded by villagers from October 2006 to December 2008. Elephant crop raiding patterns, elephant responses to trial and non-trial farms (trial farms have set up guards and communication, and using repellent tools as a protection system), and elephant responses to six repellent stimuli were noted. The scientific data were shared with and used by villagers and local farmers as an information base for democratic decision making regarding HEC in the two villages, Pak Lum Pilok (PK) and Huai Khayeng (HK) village. Human behavioral responses to mitigations were evaluated in 2007 after implementing ecotourism as a treatment. Human aggression, grouping, and cooperation were studied to detect the effect of incentive-driven conservation on human responses. The results showed that male elephants and family groups of elephants raided palatable crops equally. Their preference was for cassava, which was mostly attacked in the ripening period. Raiding was exclusively at night, but the peak was reached before midnight, and solitary male elephants raided for longer periods of time than other groups. The raiding group sizes fluctuated monthly especially for family groups. However, male elephants raided with a maximum group size of only two individuals. The trial farms affected spatial distribution of elephants by increasing distances to trial farms. After 2006 crop raiding frequency in trial farms has been decreasing. However, non-trial farms have been attacked more frequently after protection systems were set up in trial villages. Family groups avoided trial farms when compared to male elephants. The combination of light and sound repellent stimuli can elicit fleeing responses and reduce raiding duration more than a single repellent stimulus. Farmers have adjusted their responses by developing preferable strategies to reduce crop loss. PK villagers used ecotourism to mitigate HEC. Their aggression was reduced (gun use disappeared) and spent more time on cooperating to solve HEC than HK villagers who used only the protection system. The long-term solution should consider the effect of implementation on both elephants and humans. A protective strategy is essential in some areas but a sustainable solution should move toward mitigative strategy as an incentive scheme to create real conservation behavior in humans and formulate conditional learning for coexistence between humans and elephants.

Abstract: ปัญหาความขัดแย้งระหว่างคนกับช้างถือเป็นปัญหาสำคัญต่อการอนุรักษ์ โดยทั้งเอเชียและแอฟริกาประสบ ปัญหาอย่างรุนแรงทำให้เกิดการสูญเสียชีวิตทั้งคนและช้าง แม้จะมีงานศึกษาเป็นจำนวนมากถึงรูปแบบและการแก้ไขปัญหาดังกล่าว แต่งานศึกษาในบริบทเอเชียยังมีน้อยมาก โดยเฉพาะผลของการตอบสนองต่อการแก้ปัญหาในรูปแบบต่างๆของคนและช้าง ดังนั้น งานวิทยานิพนธ์นี้จึงประเมินผลการตอบสนองของคนและช้างด้วยกรอบคิดเชิงพฤติกรรมจากผลกระทบของปัจจัยที่ใช้ในการลด ความขัดแย้ง นักวิจัยร่วมศึกษากับอาสาสมัครชาวบ้านใน 6 หมู่บ้านของ ต.ห้วยเขย่ง บริเวณอุทยานแห่งชาติทองผาภูมิ จ.กาญจนบุรี ตั้งแต่ ตุลาคม 2549 - ธันวาคม 2551 โดยเน้นวิเคราะห์ถึงรูปแบบการรุกพืชไร่ของช้าง การตอบสนองของช้างต่อไร่ที่จัดระบบเฝ้า ระวัง และการทดลองใช้สิ่งเร้ารูปแบบต่างๆไล่ช้าง จากนั้นนำข้อมูลการศึกษาแลกเปลี่ยนเรียนรู้และใช้เพื่อการตัดสินใจแก้ปัญหาใน ฤดูกาลถัดไป การตัดสินใจแก้ปัญหาที่แตกต่างกันใน 2 หมู่บ้านนำไปสู่การประเมินพฤติกรรมมนุษย์ภายใต้การท่องเที่ยวเชิงนิเวศที่ ใช้เป็นมาตรการในการแก้ปัญหา ผลการศึกษาพบว่า ความถี่การรุกพืชไร่ของช้างเพศผู้และช้างฝูงมีอัตราส่วนเท่ากัน โดยพืชไร่ที่ถูกรุกมากที่สุด คือ มันสำปะหลัง ช่วงเวลาที่ช้างรุกพืชไร่มากที่สุดอยู่ในช่วงก่อนเที่ยงคืนซึ่งช้างเดี่ยวเพศผู้เป็นกลุ่มที่รุกพืชไร่นานกว่าช้างกลุ่มอื่น จำนวนช้างเข้ารุกพืชไร่มีความแปรผันระหว่างเดือน โดยเฉพาะช้างฝูงขณะที่ช้างเพศผู้รุกพืชไร่สูงสุดที่ 2 ตัว ผลของการจัดระบบเฝ้า ระวังทำให้ช้างเพิ่มระยะห่างจากไร่ที่เฝ้าระวัง และความถี่ลดลงอย่างมีนัยสำคัญเมื่อเทียบกับไร่ที่ไม่มีการจัดระบบเฝ้าระวัง ส่วนช้าง ฝูงมีพฤติกรรมหลีกเลี่ยงไร่ที่มีการจัดระบบป้องกันมากกว่าช้างเพศผู้ การผสมผสานสิ่งเร้าที่ใช้ไล่ช่วยเพิ่มพฤติกรรมการถอยหนีและ ลดเวลาการรุกของช้างป่าในไร่ ชาวบ้านมีการปรับตัวเพื่อลดการสูญเสียพืชไร่หลากหลายวิธี แต่ชาวบ้านปากลำปิล็อกเลือกใช้การ ท่องเที่ยวเชิงนิเวศในการลดปัญหาซึ่งพบว่าพฤติกรรมก้าวร้าวต่อช้างลดลง โดยในที่สุดไม่มีการใช้ปืนไล่ช้างและเวลาการรวมกลุ่ม เพื่อแก้ปัญหาคนกับช้างของหมู่บ้านปากลำปิล็อกสูงกว่าหมู่บ้านห้วยเขย่งที่ไม่ได้ทำการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ดังนั้นการแก้ปัญหาระยะ ยาวจำเป็นต้องคำนึงถึงพฤติกรรมของทั้งช้างและคน ทั้งนี้การป้องกันช้างยังมีความจำเป็นในบางพื้นที่ แต่การแก้ปัญหาที่ยั่งยืนควร เปลี่ยนผ่านสู่แนวทางการลดผลกระทบ เช่น การสร้างแรงจูงใจเพื่อสร้างพฤติกรรมการอนุรักษ์ในมนุษย์และสร้างเงื่อนไขการเรียนรู้ เพื่อให้ช้างอยู่ร่วมกับคนได้อย่างยั่งยืน

Mahidol University

Address: NAKHON PATHOM

Email: liwww@mahidol.ac.th

Name: Sompoad Srikosamatara

Role: Thesis Advisors

Created: 2009

Modified: 2553-06-22

Issued: 2010-06-22

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

CallNumber: TH B583m 2009

eng

Spatial: Kanchanaburi

DegreeName: Master of Science

Level: Master's Degree

Descipline: Environmental Biology

Grantor: Mahidol University

©copyrights Mahidol University

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	4736408.pdf	11.87 MB	230	2025-08-14 06:16:11

ใช้เวลา

0.233476 วินาที