Bionomics of Culex sitiens in Tsunami affected areas of Phang Nga province and its susceptibility to Brugia malayi

นิเวศวิทยาของยุง Culex sitiens ในพื้นที่ที่มีผลกระทบจากภัยพิบัติคลื่นสึนามิและยุง Culex sitiens สามารถรับเชี้อพยาธิโรคเท้าช้างชนิด Brugia malayi

Name: Samrerng Prummongkol

LCSH: Culex sitiens

MeSH: Brugia malayi

MeSH: Disease Susceptibility

Abstract: A preliminary survey in the tsunami affected areas of Ta Kua Pa district, Phang Nga province was conducted during February to April 2005. The thirty-three water sites in the area were explored randomly and it was revealed that after the tidal-wave impact, some freshwater sites had changed into brackish-water sites due to coverage with seawater. Soil residues and clay contamination from the sea blocked water drainage routes formed denatured and polluted water sites which had become breeding areas for Cx. sitiens and An. sundaicus. Therefore, Cx. sitiens, larvae were observed in every water site at moderate to high densities, and were increasing irregularly. Adult mosquitoes had also increased greatly in number, caused annoyance, nuisance biting, and dermatitis. This mosquito has been reported as a potential vector of Japanese encephalitis and is a potential filariasis carrier. In addition, many Myanmar workers, considered carriers of disease were still in the area. Therefore, the bionomics of Cx. sitiens was studied by investigation of breeding places, biting activity, biology and susceptibility to Brugia malayi. A survey of areas at Phang Nga Naval Base, Ban Keuk Kuk, Ban Bang Ka Ya and Ban Nam Khem, Phang Nga province, in November–December, 2005 found Cx. sitiens to be the most dominant species, and larvae of this mosquito were found in almost every stagnant, brackish-water site in full sunlight. However, it prefers to breed in putrefied water with garbage. Its biting cycle determined by human landing catch was nocturnal, with a single peak at 1900-2000 hr. The maximum rate was 108 mosquitoes per person / hour. The biology of the mosquitoes was studied by colonization in natural water under laboratory conditions. The mean number of eggs per raft was 158.1±31.7, hatchability 96.6±4.1%, survival from 1st instar larvae to adult was 8.8-11.7 days, and longevity of adult males was 6.3-41.3 days and females 11.0-52.7 days. The ratio of adult males to adult females was 1:1.1±0.2. To determine the susceptibility of Cx. sitiens to B. malayi, using female mosquitoes fed on a cat infected with B. malayi, mosquitoes were dissected individually at 14 days post feeding; the result indicated that this strain of Cx. sitiens was not susceptible to B. malayi. This is conclusive evidence that Cx. sitiens cannot be a vector for B. malayi. However, Ae.togoi was highly susceptible and the infective stage larvae were confirmed to be B. malayi by PCR method. The knowledge gained from this investigation could provide basic information beneficial for further research studies on the Cx. sitiens mosquito.

Abstract: การสำรวจเบื้องต้นบนพื้นที่ที่ถูกผลกระทบจากภัยพิบัติคลื่นยักษ์สึนามิในเขตอำเภอตะกั่วป่า จังหวัดพังงา ระหว่างเดือน กุมภาพันธ์ถึงเดือนเมษายน 2548 ในแหล่งน้ำขัง 33 แห่ง พบว่าผลกระทบจากคลื่นยักษ์สึนามิที่พาเอาน้ำทะเลและโคลนเข้า แทรกซึมในพื้นที่จนกลายเป็นเขตน้ำกร่อยที่ขังเน่าเสีย และกลายเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ยุง Cx. sitiens และ An. sundaicus พบลูกน้ำยุง Cx. sitiens ในทุก ๆ แหล่งน้ำที่สำรวจ ด้วยความหนาแน่นปานกลางถึงมาก ซึ่งเป็นการเพิ่มขึ้นอย่างผิดปกติ จำนวนยุงตัวแก่ก็เพิ่มขึ้นอย่างมากซึ่งสร้างความรำคาญ และทำให้เกิดผิวหนังอักเสบจากการถูกกัด เคยมีรายงานว่ายุง Cx. sitiens สามารถเป็นพาหะนำโรคไข้สมองอักเสบจาก JE virus และโรคเท้าช้าง ในพื้นที่นี้ก็มีแรงงานพม่าอยู่มาก ซึ่ง แรงงานพม่าถือว่าเป็นพาหะของโรคเหล่านี้ ดังนั้น นิเวศวิทยาของยุง Cx. sitiens จึงถูกศึกษาโดยการสำรวจแหล่งเพาะพันธุ์ การกินเลือด ชีววิทยา และการเป็นพาหะนำโรคเท้าช้างชนิด B. malayi จากการสำรวจพื้นที่ที่ฐานทัพเรือพังงา บ้านคึกคัก บ้านบางขยะ และบ้านน้ำเค็ม อำเภอตะกั่วป่า จังหวัดพังงา ช่วงระหว่างเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนธันวาคม 2548 พบว่ามี ลูกน้ำของยุง Cx. sitiens จำนวนมากในเกือบทุกแหล่งน้ำกร่อยที่ขังอยู่ในพื้นที่ที่อยู่ภายใต้แสงแดด โดยเฉพาะแหล่งน้ำเน่า เสียที่มีขยะปนเปื้อน การศึกษาพฤติกรรมการกัดกินเลือดของยุง โดยวิธีจับยุงที่เข้ามาเกาะที่ผิวหนัง (Human landing catch) พบว่า ยุง Cx. sitiens ชอบกินเลือดตอนกลางคืน โดยเฉพาะช่วงเวลา 19.00-20.00 น. จำนวนยุงจะสูงสุดถึง 108 ตัว ต่อคนต่อชั่วโมง การศึกษาด้านชีววิทยาโดยการเลี้ยงยุงด้วยน้ำกร่อยจากแหล่งน้ำขังในพื้นที่ที่สำรวจและเลี้ยงใน ห้องปฏิบัติการพบว่าจำนวนไข่เฉลี่ย 158.1±31.7 ฟองต่อ 1 แพ การฟักตัว 96.6±4.1% ช่วงชีวิตจากลูกน้ำระยะแรกจน กลายเป็นตัวแก่ใช้เวลา 8.8-11.6 วัน ตัวผู้มีอายุระหว่าง 6.3 ถึง 41.3 วัน ตัวเมียมีอายุระหว่าง 10.0 ถึง 52.7 วัน อัตราส่วนตัว ผู้ต่อตัวเมียเท่ากับ 1 ต่อ 1.1 เมื่อให้ยุงตัวเมียกินเลือดแมวที่มีเชื้อ B. malayi หลังจากนนั้น 14 วัน ก็ผ่ายุงดูทีละตัว พบว่า ยุง Cx. sitiens นี้ ไม่สามารถเป็นพาหะนำโรคเท้าช้างชนิด B.malayi อย่างไรก็ตามยุง Ae.togoi สามารถเป็นพาหะนำโรคได้ และตัวอ่อนระยะติดต่อที่ได้ยืนยันว่าเป็นเชื้อชนิด B. malayi ด้วยวิธี PCR ความรู้ที่ได้จากการสำรวจนี้ สามารถให้ข้อมูล พื้นฐานที่เป็นประโยชน์ในการศึกษาวิจัยต่อไปเกี่ยวกับยุง Cx. sitiens

Mahidol University

Address: NAKHON PATHOM

Email: liwww@mahidol.ac.th

Name: Usa Lek-Uthai

Role: Thesis Advisors

Created: 2007

Modified: 2553-06-23

Issued: 2010-06-08

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

CallNumber: TH S192b 2007

eng

DegreeName: Master of Science

Level: Master's Degree

Descipline: Infectious Diseases and Epidemiology

Grantor: Mahidol University

©copyrights Mahidol University

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	4636818-scan.pdf	5.66 MB	84	2024-02-13 16:52:17

ใช้เวลา

0.277172 วินาที