การศึกษาวิเคราะห์บทบาทของฤๅษีตามที่ปรากฏในพระพุทธศาสนาเถรวาท

An Analytical Study of Rishis (Ascetics) Roles in Theravada Buddhism

Name: พระอธิการบุญฤทธิ์ สนฺตจิตฺโต (ศรวิชัย)

keyword: บทบาทของฤาษี

; พุทธศาสนาเถรวาท

Abstract: วิทยานิพนธ์นี้มีจุดประสงค์ที่จะศึกษาวิเคราะห์บทบาทของฤๅษีตามที่ปรากฏ ในพระพุทธศาสนาเถรวาท ด้วยวัตถุประสงค์ ๓ ประการ ได้แก่ ๑) ศึกษาบริบทต่าง ๆ ของฤๅษี ๒) ศึกษาบทบาทและแนวทางปฏิบัติของฤๅษีในพระพุทธศาสนาเถรวาท และ ๓) วิเคราะห์บทบาทและแนวทางการปฏิบัติของฤๅษีในสังคมไทย ผลการวิจัยพบว่า (๑) บริบทของฤๅษี วิจัยพบว่า ความหมายของฤๅษีมีอยู่ ๒ ประการ ได้แก่ ๑) ฤๅษีที่ปฏิบัติตามลัทธิต่าง ๆ มีการทรมานร่างกายด้วยวิธีการต่าง ๆ ไม่จัดเป็นฤๅษี (ผู้สำเร็จกิจ) คือ นักบวชประเภทหนึ่งในสมัยพุทธกาล ซึ่งได้สละเรือนออกไปบำเพ็ญพรตแสวงหาความสงบทางจิตใจ โดยมีความเชื่อเดิมๆของพวกตน เป็นวิธีการปฏิบัติ ที่มุ่งเน้นไปในการทรมานตนหรือเพื่อบรรลุโมกษะ (ความหลุดพ้น) อยู่ตามป่าเขาบำเพ็ญเพียรการปฏิบัติตามลัทธิ ต่าง ๆ ในสมัยนั้น ๒) ฤๅษีในความหมายของพระพุทธศาสนาเถรวาท คือมุ่งเน้นการปฏิบัติที่ถูกต้อง มีความเพียรพยามยามปฏิบัติขัดเกลาเพื่อความพ้นทุกข์อย่างถูกวิธีของเหล่าพุทธสาวกชายหญิงที่ได้ออกบวชบำเพ็ญเพียรในพระพุทธศาสนา ดังนั้น คำว่า “ฤๅษี” จึงเป็นชื่ออีกชื่อหนึ่งที่พระพุทธเจ้าทรงมีพระประสงค์ให้ความหมายใหม่ด้วยการปฏิบัติตามหลักไตรสิกขาคือ ศีล สมาธิ ปัญญา ซึ่งแตกต่างกับฤๅษีในลัทธิอื่นที่เชื่อกันว่าสามารถทำให้บรรลุความสิ้นทุกข์ได้ (๒) บทบาทของฤๅษีในพระพุทธศาสนาเถรวาท วิจัยพบว่า บทบาทของเหล่าฤๅษีในพุทธกาลต่าง ๆ ในพระพุทธศาสนา มีบทบาท หน้าที่ ต้องมีความรอบรู้ทั้งทางโลก ทางธรรม และปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างที่ถูกต้อง ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน มี ๓ ด้านคือ ๑) ด้านการเผยแผ่ธรรม ๒) ด้านการทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา ๓) ด้านการแก้ไขและป้องกันภัยอันตรายที่เกิดขึ้นในพระพุทธศาสนา (๓) บทบาทของฤๅษีไทย วิจัยพบว่า บทบาท หน้าที่ ฐานะของตนในสังคมไทย มีแนวทางการประพฤติปฏิบัติธรรม เพื่อรักษา กาย วาจา และใจ ให้เรียบร้อยเป็นปกติ ดังนั้น หลักปฏิบัติในทางพระพุทธศาสนานี้มุ่งชี้ถึงเจตนารมณ์ของเหล่าฤๅษีในพระพุทธศาสนาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันได้พยายามปฏิบัติให้เป็นแบบอย่างที่ดีในการดำเนินชีวิต มีความสัมพันธ์ทางสังคม ได้ดีที่สุด นั่นคือคำสอนและหลักปฏิบัติในไตรสิกขา ๓ ด้วยว่าเป็นระบบการควบคุมชีวิตทั้งด้านนอกและด้านในของมวลมนุษย์ ทั้งทางกาย วาจา และจิตใจ เป็นระบบระเบียบว่าด้วยการจัดสภาพความเป็นอยู่และสิ่งแวดล้อมให้เรียบร้อยและเกื้อกูลแก่การดำเนินชีวิตร่วมกันของมวลมนุษย์ในปัจจุบันและอนาคต

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระราชปริยัติ, ผศ. ดร.

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: ศ.ดร. กาญจนา เงารังษี

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: นายอานนท์ เมธีวรฉัตร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2551

Modified: 2553-09-03

Issued: 2553-09-03

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	2552615.pdf	1.55 MB	94	2024-04-18 12:31:25

ใช้เวลา

0.024516 วินาที