ศึกษาหลักมรณสติในพระไตรปิฎก

A study of mindfulness of death in Tipitaka

Name: พระณัฐกิตติ อนารโท (ผุยเหง้า)

keyword: ความตาย

; ความตาย แง่ศาสนา พุทธศาสนา

; สติ(พุทธศาสนา)

; ทัศนคติต่อการตาย

Abstract: การศึกษาหลักมรณสติในพระไตรปิฎก มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา ความหมายประเภท วิธีสอน วิธีปฏิบัติและการประยุกต์มาใช้ในชีวิตประจำวัน โดยใช้วิจัยเชิงเอกสารเป็นหลักในการศึกษาข้อมูล และนำเสนอผลการวิจัยในรูปแบบบรรยายเชิงพรรณนา จากการศึกษาพบว่า มรณสติ หมายถึงการระลึกถึงความตายอันจะมีแก่ตน คนอื่นตลอดถึงสัตว์ทั้งหลาย และพิจารณาสาเหตุที่ทำให้เกิดการตาย เพื่อให้เกิดสังเวชสลดใจ เกิดความเบื่อหน่ายทำให้จิตใจได้คลายออกจากความยึดมั่นถือมั่น ไม่เป็นทุกข์กับเรื่องการตาย และยิ่งกว่านั้นยังได้ถือเอาความตายที่เกิดขึ้นในลักษณะต่าง ๆ นั้นน้อมเข้ามาหาตนว่าสักวันหนึ่งเาก็จะต้องเป้นแบบนี้ จะต้องได้รับสิงเหล่านี้แน่นอน โดยไม่มีสิทธิ์ที่หลีกเว้นได้ พร้อมกับจะได้ยึดถือเอาเป็นเครื่องเตือนใจไม่ให้ประมาทในการดำเนินชีวิต อันเป็นเหตุให้ตั้งอยู่กับการทำความดีทั้งปวง วิธีสอนได้ยึดการระลึกถึงความตายและนำเอาความรู้นั้นถือเป็นแนวทางของการปฏิบัติมรณสติที่ถูกต้องตามแนวทางของพระพุทธเจ้าให้อยุ่ในสถานที่ที่มีความสงบ รู้จักกำจัดสิ่งที่เป้นอุปสรรค และตัวผู้ปฏิบัติจะต้องมรกฎระเบียบวินัยในตัวเองอย่างเคร่งครัด การปฏิบัตินั้นจึงจะเกิดคุณประโยชน์ต่อตนและสังคมอย่างเป็นรูปธรรม เช่น ทำให้ได้เข้าใจถึงความตายที่เกิดขึ้นในชีวิตตน และคนอื่น ที่มีลักษณะความไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ไม่มีตัวตนที่แท้จริง ทให้ปล่อยวางในทรัพย์สมบัติเหล่านั้น ไม่ยึดติดในรูปนาม เมื่อสิ่งเหล่านั้นถึงความเสื่อมหรือพลัดพรากไป ก็มีชีวิตอยู่ได้ไม่เป็นทุกข์ ไม่ร้องไห้ ไม่เสียใจ ตรงกันข้ามกลับมองเรื่องความตายอันจะมีถึงตนคนอื่นเป็นครูสอนใจให้รู้ว่าชีวิตที่เกิดมาก็อยู่ได้ไม่นานเมื่อถึงกาลเวลาแล้วก็ตายลงเป็นเรื่องธรรมดา และสามารถนำมาประยุกต์ใช้กับการดำรงชีวิต คือ ทำให้เป็นผู้เจริญเมตตา ระงับความโลภ โกรธ หลงได้ และในการดำเนินชีวิตก็ยึดเอาหลักคุณธรรม 5ประการเป้นเครื่องปฏิบัติ คือ หลักของ ศีล 5 ได้แก่ (1) เป็นคนไม่โหดร้าย (2) เป็นคนไม่มือไว (3) เป็นคนไม่ใจเร็ว (4) เป็นคนไม่พูดปด (5) เป็นคนไม่หมดสติ มรณสติเป็นธรรมะที่สามารถตัดเวร ตัดกรรมได้อย่างแท้จริง เพราะเป็นธรรมะที่ผดุงไว้ซึ่งสติให้ตั้งอยู่ในจิตใจตนเสมอ ไม่ให้เผลอ ด้วยการกำหนดรู้ความตายอยู่ทุกลมหายใจเข้าออกเช่นนี้จึงกล่าวได้ว่าเป็นการปฏิบัติที่ตัดเวรตัดกรรมที่ไม่ดี จิตใจที่ตั้งอยู่กับการระลึกถึงความตายนั้นจิตใจย่อมไม่คิดถึงสิ่งที่เป็นความชั่ว ถึงจะคิดก็สามารถละได้ บรรเทาได้และพร้อมที่จะยกระดับจิตใจเข้าสู่การปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานอันเป็นกรรมฐานขั้นสูงขึ้นไป ฉะนั้น จึงหล่าวได้ว่าการปฏิบัติมรณสติที่ถูกต้องเป็นการตัดเวรตัดกรรมชั่วได้อย่างเด็ดขาดและทำกรรมดีให้เกิดขึ้นแก่ตน ในแง่มุมหนึ่งการปฏิบัติมรณสติหรือระลึกถึงความตายอยู่เสมอ เป็นสิ่งที่มีค่าอย่างยิ่ง ต่อชีวิต ช่วยให้มนุษย์สามารถเผชิญกับการตายได้ เป็นผู้มีสติปัญญา นอกจากนี้เป็นเสมือนเครื่องมือคอยเร่งเร้ากระตุ้นเตือนจิตใจไม่ให้ประมาทกับการทำความดีให้มีคุณธรรมเกิดขึ้นในตนและส่งผลให้เกิดการประกอบกุศลธรรมอย่างสุดพรรณนา อนึ่ง การตายเป็นจุดขบลงของชีวิต เป็นการดับ การเกิดใหม่ของมนุษย์ การปฏิบัติมรณสติจะช่วยให้มนุษย์ดับสิ้นไปและเกิดใหม่ คือ จะได้เป็นผู้ดับจากความไม่ดีทั้งหลายให้หมดไป ความดีทั้งหลายจะได้เกิดขึ้น เพราะว่าได้ตั้งตนในความดีทั้งปวง การที่มีสติระลึกถึงความตายเช่นนี้ จึงเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าเป็นผู้ได้เตรียมตัวตายที่ถูกต้อง เหมาะสม เป็นผู้เตรียมตัวตายก่อนตายที่ที่แท้จริงตามหลักธรรมคำสอนทางพระพุทธศาสนา เป็นผู้ไม่ตายจากความดี เป็นผู้ได้ปิดประตูนรก และเป็นผู้เปิดประตูสวรรค์ให้กับตน เมื่อตนได้ตายจากโลกนี้ไปน่อมได้ไปสู่ปรโลกที่ดีแน่นอน การปฏิบัติมรณสติเป็นกรรมฐานที่มีความเหมาะสมกับทุกคน ทุกเพศ ทุกภาษา ไม่จำกัดสถานที่ เวลาในการปฏิบัติ สามารถปฏิบัติได้ทุกเมื่อ และผลดีก็เกิดกับผู้ปฏิบัติเสมอ

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: กรุงเทพฯ

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระกฤษณะ ตรุโณ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: พระครูพิพิธสุตาทร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: พระมหาสง่า ธีรสํวโร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2551

Issued: 2552-08-13

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ใช้เวลา

0.036464 วินาที