การบริหารปัจจัย : กรณีศึกษาพระทัพพมัลลบุตรเถระ

The administration of the requisites : A case study of Phra Dabbamallaputta Thera's requisites

Name: พระสามารถ กนฺตวีโร

keyword: พุทธศาสนา วิจัย.

; อคติ 4

; การเลือกปฏิบัติ แง่ศาสนา พทธศาสนา

; ความลำเอียง 4 ประการ คือ ฉันทาคติ โมหาคติ โทสาคติ ภยาคติ

Abstract: การศึกษาวิจัยเรื่อง "การบริหารปัจจัย กรณีศึกษาพระทัพพมัลลบุตรเถระ " ซึ่งผู้วิจัยได้ตั้งวัตถุประสงค์เอาไว้ 3 ประการ คือ (1) เพื่อศึกษาวิเคราะห์การบริหารปัจจัยของคณะสงฆ์สมัยพุทธกาล (2) เพื่อศึกษาวิเคราะห์การบริหารปัจจัยของพระทัพพมัลลบุตรเถระ และ (3) เพื่อการประยุกต์ใช้การบริหารปัจจัยที่พึงประสงค์ในคณะสงฆ์ไทยปัจจุบัน การบริหารปัจจัยของคณะสงฆ์สมัยพุทธกาล จากการศึกษาพบว่า รูปแบบการบริหารปัจจัยเป็นสิ่งสำคัญแห่งการดำรงชีวิตร่วมกันของสงฆ์ โดยมีความจำเป็นที่จะต้องบริหารปัจจัยเพื่อให้เกิดความเป็นธรรม (ยุติธรรม) และให้เกิดประโยชน์สูงสุดแห่งการดำเนินชีวิต ในสังคมสงฆ์และเพื่อให้มีความสอดคล้องกับวิถีชีวิตเท่าที่จำเป็นซึ่งการบริหารจัดการในคณะสงฆ์สมัยพุทธกาลมีการปรับเปลี่ยนไปโดยลำดับ ก็เพื่อให้สอดคล้องกับสภาพปัญหา และการขยายตัวขององค์กรคณะสงฆ์ โดยในช่วงต้นพุทธกาล การปกครองจะรวมศูนย์อยู่ที่พระพุทธองค์ ไม่ว่าจะเป็นอำนาจในการอุปสมบท การปกครองดูแล และการอบรมสั่งสอน ต่อมาหลังจากมีการส่งพระสาวกออกไปเผยแผ่พระพุทธศาสนายังที่ต่าง ๆ เป็นเหตุให้มีผู้ต้องการเข้ามาบวชในพระพุทธศาสนามากยิ่งขึ้น พระพุทธองค์จึงได้เริ่มกระจายอำนาจในการปกครอง โดยเริ่มจากการให้พระสาวกผู้เป็นพระอรหันต์ แต่ละรูปมีอำนาจในการอุปสมบท และให้การศึกษาอบรมพระภิกษุใหม่ ผู้เป็นสิทธิวิหาริกของตนต่อมาเมื่อคณะสงฆ์มีการอยู่ร่วมกันเป็นชุมชนโดยมีอารามหรือวัดเป็นศูนย์กลาง เช่นวัดเวฬุวัน วัดเชตวัน วัดนิโครธาราม เป็นต้น จึงมีความจำเป็นที่จะต้องปรับปรุงรูปแบบการบริหารให้เหมาะสมสอดคล้องกับรูปแบบของชุมชน ดังนั้นพระพุทธองค์ ดังนั้นพระพุทธองค์จึงมอบอำนาจการบริหารให้แก่คณะสงฆ์โดยส่วนรวม หมายถึงการให้สงฆ์หรือหมู่สงฆ์เป็นใหญ่ในการปกครอง การตัดสินชี้ขาดปัญหาต่าง ๆ ซึ่งผลของการกระจายอำนาจครั้งนี้ทำให้เกิดรูปแบบการบริหารปัจจัย ที่อาศัยมติหรือความเห็นชอบของหมู่คณะที่เรียกว่า "สังฆกรรม" เช่นการให้ผ้ากฐินและการมอบหมายแต่งตั้งให้พระรูปใดรูปหนึ่งมีหน้าที่รับผิดชอบในเรื่องต่าง ๆ การบริหารปัจจัยของพระทัพพมัลลบุตร จากการศึกษาพบว่า เป็นหลักการบริหารปัจจัยที่เน้นหลักอคติ 4 อย่าง กล่าวคือไม่ลำเอียงเพราะชอบ ไม่ลำเอียงเพราะชัง ไม่ลำเอียงเพราะหลง ไม่ลำเอียงเพราะกลัว ส่วนวิธีบริหารปัจจัยของพระทัพพมัลลบุตร กรณีการจัดแจงภัตตาหารให้พระภิกษุสงฆืไปฉันในที่มีผู้นิมนต์ โดยยึดหลักแห่งความเสมอภาค และตามอาวุโสหมายถึงผู้ที่ประกอบด้วยคุณวุฒิวัยวุฒิที่บวชมาก่อน และยังจัดตามความคุ้นเคยกับเจ้าภาพเพื่อความต้องการของเจ้าภาพ ท่านมีวิสัยทัศน์ในการวิเคราะห์คน เช่นการจัดให้มีผู้มีอัธยาศัยคล้ายๆ กัน ให้รวมเป็นหมู่เป็นพวกอยู่ในที่แห่งเดียวกันเพื่อจะได้ทำกิจกรรมร่วมกัน ไม่ให้เกิดความขัดแย้งกัน และยังจัดตามความประสงค์ของผู้ต้องการจะพักเป็นต้น การบริหารปัจจัยของพระทัพพมัลลบุตร สามารถนำมาประยุกต์ใช้ในองค์กรคณะสงฆ์ไทยสมัยปัจจุบันที่น่าจะพึงประสงค์ คือโดยเหตุที่คณะสงฆ์ไทยปัจจุบันมีปัญหาเรื่องการรวมศูนย์อำนาจการปกครองไว้ที่ส่วนกลาง ซึ่งทำให้ขาดความคล่องตัวในการบริหารงานด้านต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นการแจกภัต (อาหาร ) และเสนาเสนะ (ที่อยู่อาศัย) ดังนั้นหลักการบริหารปัจจัยของพระทัพพมัลลบุตร สามารถนำมาประยุกต์ใช้แก้ปัญหาดังกล่าวได้ โดยการบริหารปัจจัยของคณะสงฆ์จะต้องเน้นการให้ความยุติธรรมในทุก ๆ เรื่อง กล่าวคือการปฏิบัติหน้าที่โดยความเสมอภาค ไม่ลำเอียงเพราะชอบไม่ลำเอียงเพราะชัง ไม่ลำเอียงเพราะหลง ไม่ลำเอียงเพราะกลัว เมื่อกล่าวโดยสรุป หลักการนี้ได้ชื่อว่าเป็นพื้นฐานแห่งการอยู่ร่วมกันในสังคมเดียวกันเมื่อไม่มีความลำเอียงแล้วย่อมเป็นที่รักของผู้อื่นที่อยู่ร่วมในองค์กรเดียวกัน ซึ่งเป็นการยึดเหนี่ยวน้ำใจกันอันเป็นการสงเคราะห์กันด้วยน้ำใจอันดี

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: กรุงเทพฯ

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระมหาหรรษา ธมฺมหาโส

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: พระมหาสมบูรณ์ วุฑฺฒิกโร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: จำนงค์ ทองประเสริฐ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2550

Issued: 2552-08-12

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ใช้เวลา

0.017076 วินาที