การจำแนกเพศและการชักนำให้เกิดดอกสมบูรณ์เพศของฟักข้าว

Sex determination and perfect flower induction of Gac [Momordica cochinchinensis (Lour) Spreng]

Name: ศิริกาญจน์ กอบเกียรติถวิล

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ -- วิทยานิพนธ์. ปร.ด. (พืชสวน) 2563.

Classification :.LCCS: SB351.C8

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. -- สาขาพืชสวน -- วิทยานิพนธ์

ThaSH: ฟักข้าว -- การปรับปรุงพันธุ์

ThaSH: เพศในพืช

Abstract: ฟักข้าว (Momordica cochinchinensis (Lour.) Spreng.) เป็นพืชในวงศ์ Cucurbitaceae มีดอกแบบไม่สมบูรณ์เพศ ดอกเพศผู้และดอกเพศเมียแยกกันอยู่คนละต้น และมีการขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ดเป็นส่วนใหญ่ ทำให้เกษตรกรและนักปรับปรุงพันธุ์ประสบปัญหาเรื่องการแยกเพศของต้นกล้า งานวิจัยนี้จึงใช้เทคนิค Inter-Simple sequence repeat (ISSR) และ Random amplified polymorphic DNA (RAPD) ในการจำแนกเพศของฟักข้าว เพื่อช่วยร่นระยะเวลาในการจำแนกเพศฟักข้าว รวมถึงการชักนำให้เกิดดอกสมบูรณ์เพศโดยใช้สารละลายซิลเวอร์ไนเตรต ผลวิจัยพบว่า การใช้เครื่องหมายโมเลกุล ISSR และ RAPD ไม่สามารถใช้จำแนกเพศฟักข้าวได้ แต่สามารถใช้ในการจำแนกกลุ่มตัวอย่างระหว่างฟักข้าวจากประเทศไทย สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (สปป. ลาว) และจากประเทศเวียดนามได้ ISSR มี 6 ไพรเมอร์ คิดเป็น 6.25 เปอร์เซ็นต์ ได้แก่ไพรเมอร์ UBC811, UBC848, UBC849, UBC856, UBC879 และ UBC892 ไพรเมอร์ RAPD มี 11 ไพรเมอร์ คิดเป็น 18.33 เปอร์เซ็นต์ ได้แก่ไพรเมอร์ OPA7, OPA8, OPA14, OPA15, OPC1, OPC5, OPC12, OPC18, OPD2, OPD13 และ OPD14 ในการชักนำดอกฟักข้าวเพศเมียด้วยการพ่นสารละลายซิลเวอร์ไนเตรต ความเข้มข้น 500 มิลลิกรัมต่อลิตร พบว่าดอกเพศเมียที่พัฒนาเป็นดอกสมบูรณ์เพศสร้างก้านชูอับละอองเกสร แต่ภายในอับละอองเกสรไม่พบการสร้างละอองเกสรเพศผู้ทั้งสามกลุ่มตัวอย่าง นอกจากนั้นการชักนำโดยใช้สารละลายซิลเวอร์ไนเตรตความเข้มข้น 500 มิลลิกรัมต่อลิตร ร่วมกับ NAA ความเข้มข้น 1,000 หรือ 2,000 มิลลิกรัมต่อลิตร ให้ผลเช่นเดียวกับการได้รับสารละลายซิลเวอร์ไนเตรตเพียงอย่างเดียว และพบว่ารังไข่พัฒนาเป็นผลแต่ไม่พบการสร้างเยื่อหุ้มเมล็ดสีแดงและเมล็ดที่สมบูรณ์ อย่างไรก็ตามข้อมูลที่ได้จากการศึกษาในครั้งนี้เป็นฐานข้อมูลที่เป็นประโยชน์ในการปรับปรุงพันธุ์ฟักข้าวต่อไป Gac (Momordica cochinchinensis (Lour.) Spreng.) has been classified to Cucurbitaceae, dioecious plant with imperfect flowers. Gac was normally propagated by seeds. This caused sex determination problem in seedling for growers or plant breeders. Therefore, this research attempted to use Inter-simple sequence repeat (ISSR) and Random amplified polymorphic DNA (RAPD) techniques to determine sex of seedlings for shortening time in selection male or female plants. Moreover, perfect flower induction using silver nitrate were carried out. The results showed that ISSR and RAPD markers were not able to discriminate gac genders. However, the markers could be used to classify three major groups consist of Thailand, Lao People’s Democratic Republic and Socialist Republic of Vietnam respectively. 6 primers of ISSR (6.25%) were polymorphic bands of UBC811, UBC848, UBC849, UBC856, UBC879 and UBC892, respectively. While 11 primers of RAPD (18.33%) were polymorphic bands of OPA7, OPA8, OPA14, OPA15, OPC1, OPC5, OPC12, OPC18, OPD2, OPD13 and OPD14, respectively. Applying of 500 mg/L silver nitrate solution was used for spraying in female gac. The result showed that the development of stamens occurred in hermaphrodite flowers but the pollens were not fertile in all three groups. In addition, applying of 500 mg/L silver nitrate solution with 1,000 mg/L or 2,000 mg/L NAA gave the same result with using of silver nitrate solution only. The treated ovaries developed to be mature fruits, whereas red aril part and normal seeds were not found in the fruits. However, the obtained information from this study could be a useful database in gac breeding program in the future.

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สำนักหอสมุด

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: tdckulib@ku.ac.th

Name: เฌอมาลย์ วงศ์ชาวจันท์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์หลัก

Name: ปริยานุช จุลกะ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ร่วม

Name: พิจิตรา แก้วสอน

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ร่วม

Created: 2563

Modified: 2568-06-24

Issued: 2568-06-24

วิทยานิพนธ์/Thesis

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

URL: https://www.lib.ku.ac.th/KUthesis/2563/sirikan-kob-all.pdf

CallNumber: SB351.C8.ศ37

tha

DegreeName: ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: พืชสวน

Grantor: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	sirikan-kob-all.pdf	4.07 MB

ใช้เวลา

0.028619 วินาที